Antalya
Antalya'nın Belek Turizm Bölgesi'ndeki NEST Kongre Merkezi'nde gerçekleştirilen Antalya Diplomasi Forumu'nda (ADF), TRT World'den Auskar Surbakti'nin moderatörlüğünde "Güney Kafkasya'da Bölgesel İşbirliğine Yönelik Sınamalar ve Fırsatlar" paneli gerçekleştirildi.
Panele Azerbaycan Dışişleri Bakanı Ceyhun Bayramov, Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan ve Gürcistan Dışişleri Bakanı Maka Botchorishvili konuşmacı olarak katıldı.
Bayramov, güncel tartışmaların merkezi haline gelen ve küresel gündemde yer alan konuların tartışıldığı ADF'ye davet edildiği için Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'a teşekkürlerini iletti.
2. Karabağ Savaşı sonrasında Azerbaycan ile Ermenistan arasında tarihi normalleşme sürecinin devreye girdiğini belirten Bayramov, geçen ay iki ülkenin barış anlaşması metni üzerinde mutabakat sağladığını hatırlattı.
Bayramov, elde edilen mutabakatın önemli bir köşe taşı olduğunu söyleyerek, "Bir sonraki aşamada bunun artık icrasına geçilecek. Anlaşma imzalandıktan sonra ise bu süreç nihai halini alacaktır. Biz, artık işlemeyen süreci işler hale getirmiş olduk. Ermenistan Anayasası'nda da gerekli değişiklikler yapılacaktır. Bu sayede topraklar üzerindeki hak iddiaları düzenlenmiş olacak. Anlaşmanın imzalanması için ilave bir engelle karşılaşmayı beklemiyoruz." şeklinde konuştu.
Ermenistan Anayasası'nda Ermenistan Bağımsızlık Bildirgesi'ne atıfta bulunulduğuna, bu bildirgede Azerbaycan'a karşı toprak iddialarının yer aldığına dikkati çeken Bayramov, "Azerbaycan Anayasası'nda Ermenistan'a karşı toprak iddialarının bulunduğu iddiaları gerçeği yansıtmıyor." dedi.
Bayramov, komşularıyla ilişkilerini güvenlik ve esenlik üzerine kurmayı hedeflediklerini söyleyerek, "Türkiye'nin bölgede yaptıkları oldukça pozitif. Biz de bütün bölgenin haritasını gerçekten bu anlamda olumluya çevirebiliriz. Hazar'dan gelen enerji kaynaklarının alıcısı giderek artıyor. Türkiye, Gürcistan ve Avrupa'dan 10 ülke Azerbaycan doğal gazı alıyor. Ermenistan ise politikaları nedeniyle bu projelerin dışında kaldı. Barış sürecinin nihai hale gelmesi, çok büyük fırsatlar getirecektir. Bu süreç bütün bölgeye genel itibarıyla bütüncül anlamda çok büyük sonuçlar getirecektir." ifadelerini kullandı.
"Nahçıvan'a kesintisiz ulaşımın sağlanması gerekiyor"
Bölgede ulaşım hatlarının açılmasının önemini vurgulayan Bayramov, "Azerbaycan'ın ana karası ile Nahçıvan arasında kara bağlantısı bulunmuyor. Arada Ermenistan var." dedi.
Bayramov, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Sovyetler zamanında burada yollar vardı. Yollarla ilgili müzakereler, Ocak 2023'te kesintiye uğradı. Biz, bir mutabakata varmaya çalıştık ama Ermenistan mevzuatındaki bazı değişikliklerden dolayı ya da Ermenistan'daki siyasi durumun değişiminden dolayı 30 yıl önceki duruma geri dönüldü. Nahçıvan'a ulaşımın açılması konusu öylece kaldı. Nahçıvan'a kesintisiz ulaşımın sağlanması gerekiyor ve bütün garantilerin verilmesi ve alınması lazım. Bu konu geri dönüşü olmayan bir konudur."
"Bölgede barışı inşa etmeliyiz"
Ermenistan Dışişleri Bakanı Mirzoyan da Azerbaycan ile barış anlaşmasının imzalanmasının önemine değindi.
Mirzoyan, bu anlaşmanın ülkeler arasındaki ilişkilerin başlatılması adına başlangıç noktası olabileceğini belirerek, "Biz, öncelikle bölgede barışı inşa etmeliyiz." dedi.
Uzun süren müzakerelerin ardından barış anlaşması metni üzerinde uzlaşıya vardıklarını belirten Mirzoyan, artık hedeflerinin anlaşmanın imzalanacağı tarih ve yerin belirlenmesi olduğunu ifade etti.
Halkın refahı için geleceğe yönelik çalışmaları sürdürmek istediklerini vurgulayan Mirzoyan, "Sahada şu anda bir ihtilaf yok. Gerçekten fiili bir çatışma yok. Bizim için çözüm çok net. Nedir bu? Anlaşmayı imzalamak ve bu çatışmaya bir son vermek ve bunu kurumsal bir düzeyde gerçekleştirmek. Bunu herkes istediği zaman yapabilir." diye konuştu.
Mirzoyan, geçmişteki engellere ve tartışmalara odaklanmanın gereksiz olduğunun altını çizerek, anayasa değişikliği gibi konuları müzakere etmek istemediklerini ve artık geleceğe yönelik adımların atılması gerektiğini savundu.
Bölgedeki enerji, turizm, ulaşım ve internet bağlantısı gibi ortak projelerde yer almak istediklerini kaydeden Mirzoyan, "Burada sadece Ermenistan ile Azerbaycan'dan bahsetmiyorum. Gürcistan ve Türkiye, bu halkları, toplulukları birbirine bağlayan bir rol da üstlenebilirler." dedi.
"Güney Kafkasya bölgesindeki barış önceliğimizdir"
Gürcistan Dışişleri Bakanı Botchorishvili, Azerbaycan ve Ermenistan ile ilişkilerinin güçlü olduğunu ve Güney Kafkasya'da barışın sürdürülmesine önem verdiklerini vurgulayarak, "Barış içinde yaşayan bir Güney Kafkasya bölgesi hepimizin önceliğidir." dedi.
Bölgenin sürdürebilir ve kalıcı barışa ihtiyaç duyduğunu ifade eden Botchorishvili, "Her şeyden önce Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış anlaşmasını memnuniyetle karşılıyoruz. Bölgemizde barış ve istikrarın sağlanması konusunda samimi bir ilgimiz var. Gürcistan, her zaman her düzeyde ve her konuda diyaloğu başlatmaya ve kolaylaştırmaya hazırdır. Üzerinde işbirliği yapmamız gereken, birbirimizle tartışmamız gereken çok konu var. Güney Kafkasya ülkeleri arasındaki diyaloğu kolaylaştırmak için her iki tarafta da siyasi irade ve niyet görüyoruz." dedi.
Sunucu Surbakti'nin 3+3 formatındaki "Güney Kafkasya’da Kalıcı Barış ve İstikrarın Tesisine Yönelik Bölgesel İşbirliği Platformu'nda" Gürcistan’ın yer almamasına yönelik sorusunu yanıtlayan Botchorishvili, Gürcistan'ın formatın bir parçası olmadığını ve Rusya dışındaki tüm komşu ülkelerle işbirliği yaptıklarını kaydederek, "Bunun da aslında bir nedeni vardır. Gürcistan'ın Rusya Federasyonu'nun işgali altında kalan bölgeleri var. (Rusya) Orada askeri bir varlık sürdürüyor." dedi.
Botchorishvili, Gürcistan’ın Avrupa Birliği'ne (AB) üye olma isteğinin sürdüğünü vurguladı.