DOHA
Konferansta, İstanbul Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi ve Harvard Üniversitesi Misafir Araştırmacısı Dr. M. Fatih Çalışır, YEE Doha Koordinatörü Enver Gedik ve Katar'daki akademisyenler, Türk ve yabancı öğrenciler ile çok sayıda vatandaş katıldı.
İngilizce ve Arapça olarak eş zamanlı tercüme ile düzenlenen konferansta, 17. yüzyıl Osmanlı entelektüel hayatına damga vuran Arap kökenli âlimlerin rolü ele alındı.
Çalışır, İbrahim el-Kûrânî, Abdülkadir el-Bağdâdî ve Ebubekir Behram ed-Dımaşkî gibi entelektüel isimlerin, Osmanlı coğrafyasında bilim, tasavvuf ve edebiyat alanlarındaki katkılarından bahsetti.
"17. Yüzyıl bir gerileme değil, dönüşüm çağıydı"
Çalışır, geleneksel tarih yazımında 17. Yüzyılın "gerileme dönemi" olarak nitelendirilmesine karşı çıkarak, bu dönemin aslında entelektüel ve bilimsel açıdan dinamik bir dönüşüm sürecine tanıklık ettiğini vurguladı.
Örnek olarak, 1670'lerde Atlas Minor'un Osmanlı Türkçesine çevrilmesi projesini gösteren Çalışır, bu çevirinin Sadrazam Fazıl Ahmed Paşa'nın himayesinde ve Ebubekir Behram ed-Dımaşkî liderliğinde gerçekleştirildiğini belirterek, "Bu proje, Osmanlıların Avrupa'daki bilimsel gelişmelere kayıtsız kalmadığının en somut kanıtıdır." dedi.
Abdülkadir el-Bağdâdî'nin, Sultan IV. Mehmed'in Lehistan seferine katılması ve Fazıl Ahmed Paşa'ya eserlerini takdim etmesinin, Osmanlı-Arap entelektüel iş birliğinin önemli bir örneği olduğunun altını çizen Çalışır, şöyle konuştu:
"Bu âlimlerin hikâyeleri, bize Osmanlı-Arap dünyasında bilginin nasıl dolaştığını ve dönüştüğünü yeniden düşünmemiz için ilham vermeli. 17. Yüzyıl, artık 'gerileme' değil, 'yenilenme' perspektifiyle ele alınmalı."
Etkinlik, katılımcıların soruları ve plaket takdimiyle son buldu.