Ankara
Birleşmiş Milletler (BM), engelli bireylerin haklarına, yaşadıkları zorluklara ve sorunların çözüm yollarına dikkati çekmek amacıyla 1992'de 3 Aralık'ı "Dünya Engelliler Günü" ilan etti.
BM, engelli bireyleri "kişisel ya da sosyal yaşantısında kendi kendisine yapması gereken işleri, bedensel veya ruhsal yeteneklerindeki kalıtsal ya da sonradan meydana gelen herhangi bir noksanlık sonucu yapamayanlar" olarak tanımlıyor.
Bu yıl "Dünya Engelliler Günü"nün teması, engelli bireylerin toplumun tüm yönlerine tam ve eşit katılımını teşvik etmek ve onların kalkınmaya dahil edilmesi için harekete geçmek amacıyla, "Daha iyiyi inşa etmek: Engellileri Kapsayan, Erişilebilir ve Sürdürülebilir bir Kovid-19 Sonrası Dünyaya Doğru" olarak belirlendi.
BM'ye göre, yaşayan her yedi kişiden biri, toplamda 1 milyardan fazla insan bir tür engelle yaşıyor.
Dünya genelindeki yaklaşık 1 milyar engelli nüfusunun yüzde 80'i ise gelişmekte olan ülkelerde bulunuyor.
Tahminlere göre, 60 yaş ve üstü yaşlıların yüzde 46'sı engelli kişilerden oluşuyor. Her beş kadından biri hayatında bir engellilik yaşarken, her on çocuktan biri engelli durumda.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15'i engelli
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) de engelliliğin insanlık durumunun bir parçası olduğu konusundaki artan anlayışa dikkati çekiyor.
Hemen hemen herkesin hayatının bir noktasında geçici veya kalıcı olarak engelli olacağını vurgulayan DSÖ'ye göre, bu duruma rağmen çok az ülke engelli insanların ihtiyaçlarına tam olarak yanıt vermek için yeterli mekanizmalara sahip.
Dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15'inin bir tür engellilik yaşadığını belirten DSÖ, 15 yaş ve üstü yaklaşık 190 milyon engelli bireyin önemli zorluklar yaşadığını ve sağlık hizmetlerine ihtiyaç duyduğunu belirtiyor. DSÖ, 1 milyarı aşkın engelli birey sayısının, nüfusun yaşlanması ve kronik sağlık koşullarının artması nedeniyle yükseleceğini tahmin ediyor.
DSÖ'ye göre, engellilerin sağlık hizmetlerine diğer bireylere oranla daha az erişimi var ve bu nedenle sağlık ve bakım ihtiyaçları yeterince karşılanamıyor. Onlara yönelik sağlık hizmetleri ise genellikle kalitesiz veya yetersiz durumda.
Birinci basamak sağlık hizmetleri ve rehabilitasyon uygulamaları başta olmak üzere engellilik hizmetlerinin acilen arttırılması gerekiyor.
Kovid-19 krizinin engellilere etkileri
BM'ye göre, engelli bireyler, Kovid-19 salgınından en çok etkilenenler arasında yer alıyor.
Dünya genelinde sayılarının bu kadar çok olmasına rağmen engelli bireyler, Kovid-19 salgını gibi acil durumlarda hala göz ardı ediliyor.
Dünyayı saran Kovid-19 tehdidine karşı bir engelle yaşayan bireyler daha savunmasız olurken, engellilerin Kovid-19'a yakalanma riskinin daha yüksek olduğu vurgulanıyor.
Engelli bireyler, el yıkamak, sosyal mesafe koymak ve yerel sağlık kurallarına uymak gibi virüse karşı en güçlü önlemlere uymakta zorluk çekiyor.
Çoğu zaman su, sanitasyon ve hijyen tesisleri engelliler için erişilebilir değil, destek almak için fiziksel temasa ihtiyaç duyan engelli bireyler için sosyal mesafeyi korumak imkansız oluyor.
Engelli bireylerin tümü, Kovid-19'a yakalanmaları durumunda son derece tehlikeli olan akciğer sorunları, diyabet, kalp hastalığı ve obezite gibi ikincil koşullara ve yandaş hastalıklara daha duyarlı olurken, engellilerin sağlık hizmetlerine erişimi hayati önem taşıyor.
Salgından önce bile, engelli her üç kişiden biri sağlık ve bakım hizmetlerinden yararlanamıyordu.
Kovid-19'a yakalanma riski özellikle engelli yaşlıların kaldığı bakımevlerinde daha da artıyor. Salgın sırasında engelliler işlerini de kaybediyor.
Kaynak: AA