Ankara
İran'da serbest döviz piyasasını takip eden "Bonbast.com"a göre, serbest piyasada doların satış kuru 19 bin 80 tümene kadar çıktı.
Avronun 21 bin 325 tümene kadar yükseldiği ülkede, 1 Türk lirası ise 2 bin 785 tümenden işlem görüyor.
İran'da 1 ABD doları, ocak ayında 13 bin 350 tümen civarında işlem görüyordu. Buna göre, İran'ın para birimi yıl başından bu yana dolar karşısında yüzde 42 değer kaybetti. ABD'nin nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonraki 25 aylık süreçte ise tümenin dolara karşı değer kaybı yüzde 190'ı aştı.
Öte yandan İran Merkez Bankası Abdunnasır Himmeti, dolar kurundaki dalgalanmalara ilişkin sosyal medya hesabından paylaştığı mesajında, Mali Eylem Görev Gücü'nün (FATF) İran'ı kara listeye alması, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını ve petrol fiyatlarındaki düşüşler gibi gelişmelerin doların artışına neden olduğuna dikkati çekti.
Buna karşılık geçen yıl olduğu gibi dolardaki artışın kontrol altına alınabileceğini vurgulayan Himmeti, "Doların gerçek değeri, ekonomik, siyasi ve psikolojik değişkenler dikkate alınarak bugün piyasadaki fiyatıyla kıyaslandığında kesinlikle daha düşüktür." değerlendirmesinde bulundu.
Himmeti, ABD'nin tek taraflı yaptırımları nedeniyle petrolden elde edilen döviz miktarının azaldığını ancak ülkenin döviz dengesinin iyi durumda olduğunu belirtti.
İran'da 1 ABD dolarının Nisan 2018'de 4 bin tümen seviyelerinden 6 bin 100 tümene çıkması Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümetini harekete geçirmişti. İran Merkez Bankası, tümenin döviz kurlarına karşı değer kaybını önlemek amacıyla 10 Nisan 2018'de doları 4 bin 200 tümen olarak sabitlemiş ve ülkede devlet kuru ve serbest piyasa kuru olarak iki ayrı döviz kuru ortaya çıkmıştı.
Ülkedeki ithalatçılara devlet kurundan döviz tahsisi yapılmıştı.
ABD yönetiminin Mayıs 2018'de Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) olarak adlandırılan nükleer anlaşmadan tek taraflı çekilerek, İran'a yönelik yaptırımları geri getirmesinin ardından, 26 Eylül 2018'de 19 bin tümene çıkarak tarihi seviyesini gören dolar, daha sonraki süreçte 10 bin 300 tümene kadar inmişti.
İran'da dolar kuru, Eylül 2018'de gördüğü tarihi zirvenin ardından 18 Haziran'da ilk kez yeniden 19 bin tümen sınırına yaklaşmıştı.
Doğrudan yabancı yatırımlar geçen yıl 1,5 milyar dolara indi
Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı'nın (UNCTAD) 16 Haziran'da yayımladığı raporda, İran'daki doğrudan yabancı yatırımların geçen yıl 1,5 milyar dolara gerilediği belirtilmişti. Ülkeye doğrudan yabancı yatırımlar 2017'de 5 milyar doları aşmış 2018'de ise 2,3 milyar dolara inmişti.
İran Cumhurbaşkanı Ruhani, yaptırımların İran'a döviz gelirleri ve yabancı yatırımlar açısından 200 milyar dolara mal olduğunu söylemişti.
Bütçe ve Planlama Kurumu Başkanı Muhammed Bakır Nobaht ise 2 Haziran'da mecliste yaptığı sunumda, ülkesinin 2011'de 119 milyar dolar olan yıllık petrol ve doğalgaz gelirlerinin geçen yıl 8,9 milyar dolara kadar indiğini açıklamıştı.
Kaynak: AA