İSTANBUL
İran, son günlerde gerçekleşen dış destekli sokak gösterilerinin gölgesinde devrimin 39'uncu yıl dönümünü kutlamaya hazırlanıyor.
Ekonomik, sosyal ve siyasal sorunların tetiklediği 1979 devriminin üzerinden yaklaşık 40 yıl geçmesine rağmen toplumsal ve ekonomik düzlemde halkın özlemini duyduğu kalkınmanın gerçekleşmemesi nedeniyle ülkede reform ve değişim talepleri hız kesmiyor.
Yeraltı zenginlikleri ve stratejik konumu sebebiyle her zaman Batılı ülkelerin ilgi alanı olan İran'ın son yüzyılda yaşadığı siyasal sorunların çıkış noktasını ülkedeki petrol kaynakları oluşturuyor.
İran petrolünde İngiliz tahakkümü...
Dünyanın en büyük petrol rezervine sahip ilk dört ülkesi arasında yer alan İran'da, ilk petrol arama ve çıkarma faaliyetleri 1901 yılında İngiliz iş adamı William D'Arcy tarafından gerçekleştirildi. "D'Arcy Sözleşmesi" adıyla bilinen anlaşmayla ilk petrol kuyusu ülkenin güneydoğusunda, Basra Körfezi kıyısındaki Huzistan eyaletine bağlı Mescid Süleyman kentinde açıldı. İngiltere'nin İran petrolleri üzerindeki çalışmaları uzun yıllar boyunca devam etti.
İmam Humeyni'nin İran'a dönüşü...
Türkiye, Irak, Kuveyt ve Fransa'da geçen 15 yıllık sürgün hayatı sonrası Ayetullah Ruhullah Musevi Humeyni, 1 Şubat 1979'da Fransa'dan İran'a döndü. Mehdi Bazergan, 4 Şubat'ta geçici hükümetin başbakanı oldu.
İran'da 30-31 Mart 1979'da düzenlenen ve "sonrasında ne olacağı halka izah edilmeyen" referandum sonucuyla devletin yönetim şekli "İslam Cumhuriyeti" olarak ilan edildi.
Yönetim şeklinin söz konusu referandumda yüzde 98 evet oyuyla belirlendiği İran'da "İslam mı, Cumhuriyet mi?" tartışmaları o günden bu yana devam ediyor.
"Demokrasi ve özgürlük" talepleri...
Devrimin daha ilk yıllarında devrimde aktif rol alan liberal, sosyalist ve bazı İslami grupların İmam Humeyni'nin etrafında şekillenen İslam Cumhuriyeti Partisi tarafından diskalifiye edilmeleri, "demokrasi ve ifade özgürlüğü" taleplerinin bugünlere kadar devam etmesine sebep oldu.
Geçen ay ülkenin çeşitli kentlerinde ekonomik sorunlar nedeniyle başlayan ve yaklaşık 1 hafta süren gösteriler de özgürlük taleplerini içeren rejim karşıtı protestolara dönüşmüştü. Bu gösterilere karşı olarak rejime destek gösterileri de kalabalık kitlelerin meydanlara çıkmasına sebep olmuştu.
Protestolara, ABD ve Başkanı Trump'un açıkça desteklerini dile getirmesi sonucu, gösteriler, sona ermişti.
İmam Humeyni'nin Fransa’dan dönüşünün 10'uncu gününe de denk gelen 11 Şubat, ülkede her yıl devrimin yıl dönümü olarak kutlanıyor.