Isparta
Kentte son yıllarda ekimi artış gösteren aspir, özellikle yağ üretiminde kullanıldığından ayçiçeği ve zeytine alternatif olarak değerlendiriliyor.
TÜİK'in 2023 verilerine göre, Türkiye'de 321 bin 298 dekar alanda üretimi yapılan aspir bitkisinin yüzde 10'dan fazla kısmı Isparta'da bulunuyor.
Milattan önce Mısır'da daha sonra Orta Asya ve Anadolu'da ekildiği bilinen aspirin tarihi, yaklaşık 3 bin 500 yıl öncesine dayanıyor.
Papatyagiller familyasından olan ve 50-100 santimetre boyuna ulaşabilen renkli bu bitki, yaz mevsiminin sonuna doğru sarı, krem, beyaz, kırmızı ve turuncu çiçek açıyor.
Halk arasında "kır safranı" olarak da bilinen aspir, yağ oranı açısından oldukça zengin bir bitki. Kentte geçen yıl 40 bin 700 dekar arazide ekimi yapılan aspirin Tarım ve Orman İl Müdürlüğünce kıraç alanların tarıma kazandırılması çalışmasıyla bu yıl ekim alanı 3 katına çıkarıldı.
"Tarım Arazilerinin Kullanımın Etkinleştirilmesi" projesi kapsamında yüzde 75 hibe destekli 40 ton aspir tohum dağıtılan Yalvaç ilçesinde de çiftçiler, aspir üretimine ilgi gösteriyor.
"Kıraç toprak şartlarına karşı daha dayanıklı"
Yalvaç İlçe Tarım ve Orman Müdürü Ziraat Mühendisi Ahmet Yavuz Yalçın, aspir üretimini yaygınlaştırmak için çiftçilerle yetiştirme ve teknik değerlendirme toplantıları yaptıklarını söyledi.
Yalvaç'taki atıl tarım arazilerinin aspir sayesinde ekonomiye kazandırıldığını vurgulayan Yalçın, aspir yetiştiriciliğine mazot ve gübre desteğinin de verildiğini aktardı.
Yalçın, aspirin diğer bitkilere nazaran kıraç toprak şartlarına karşı daha dayanıklı olduğuna işaret ederek, "Arpa ve buğday tarımının mümkün olmadığı yerlerde aspirin ekilmesi hem ekonomiye hem de çiftçimize katkı sağlıyor. Aspirin yağ üretiminin ardından çıkan posasının da hayvan yemi olarak kullanılıyor. Yağ oranı ve protein değeri açısından yüksek olması hayvan sağlıklı açısından da faydalı oluyor" dedi.
Yağ elde edilme oranı yüksek...
Aspir üreten çiftçi Süleyman Danacı da aspirin mart ayının sonu gibi soğuk havalar geçtikten sonra ekiminin yapıldığını, dekarda yaklaşık 5-6 kilogram tohum kullandıklarını kaydetti.
Aspiri ağustosun sonuna doğru hasat ettiklerini belirten Danacı, şöyle konuştu:
"Hasadımızı biçerdöverle yapıyoruz. Yağlı bitki olduğu için biçilip patoz edilse samanı da çok kıymetli oluyor. Hasatta dekar başına yaklaşık 120-160 kilogram arasında verim alıyoruz. Hasat edilen aspirden ortalama yüzde 30 oranında yağ elde ediliyor.
Aspirin yağa dönüştürülme aşamasında kaliteli ürün elde edilmesi için yabancı otlardan temizlenmesi gerekiyor. Soğuk ve sıcak sıkım yöntemleriyle yağ elde ediliyor. Bölgemizde ağırlıklı olarak soğuk sıkım yağ üretimi yapılıyor."
Danacı, aspir üretimine başladıktan sonra sofralık yağ ihtiyacını da bu bitkiden karşıladıklarını dile getirerek, şunları söyledi:
"Aspir ekmeye başladıktan sonra marketten yağ almıyoruz. Şehir dışında yaşayan çocuklarımıza da gönderiyoruz. Ayçiçek yağı gibi sağlıklı yağ."