Bakü
Azerbaycan halkı, 107 yıl önce Anadolu'dan kardeşlerinin yardımına koşan Mehmetçikleri ve onların cesur komutanı Nuri Paşa'yı (Killigil) bugün de saygı ve minnetle anıyor.
28 Mayıs 1918'de bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, ilk resmi anlaşmasını Osmanlı Devleti ile imzaladı. Gürcistan'ın Batum şehrinde 4 Haziran 1918'de gerçekleşen bu anlaşma, iki ülke arasında siyasi, hukuki, ticari ve askeri alanlarda dostane ilişkilerin temelini oluşturuyordu.
Anlaşmanın 4. maddesi uyarınca Azerbaycan, İngiliz birlikleri ile Ermeni ve Bolşevik çetelerin tehdidine karşı Osmanlı'dan yardım istedi. Talep olumlu karşılandı ve Harbiye Nazırı Enver Paşa, kardeşi Nuri Paşa'yı Azerbaycan'a destek göndermekle görevlendirdi.
Nuri Paşa, Filistin Cephesi'nden getirilen 106. ve 107. Piyade Alayları ile 56. Topçu Alayı'nı da yanına alarak "Kafkas İslam Ordusu"nu kurdu ve Azerbaycan'a doğru yola çıktı. Azerbaycan kolordusundan yapılan 1000 kişilik takviyeyle ordunun toplam gücü 12 bine ulaştı.
Kafkas İslam Ordusu, güzergahındaki Göyçay, Salyan, Ağsu ve Kürdemir'i düşman güçlerinden temizledikten sonra 15 Eylül 1918'de 30 saat süren yoğun çatışmaların ardından Bakü'yü düşman işgalinden kurtardı.
Bakülüler, Osmanlı askerlerini büyük coşkuyla karşıladı ve kentte görkemli geçit töreni düzenlendi.
Ancak Osmanlı'nın Bakü'deki varlığı kısa sürdü. Birinci Dünya Savaşı'ndan mağlup ayrılan Osmanlı Devleti, 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi gereği savaş öncesi sınırlarına çekilmek zorunda kaldı. Bunun üzerine Kafkas İslam Ordusu 16 Kasım'da Bakü'den ayrıldı.
Ordunun Azerbaycan'da yalnızca iki ay kalmasına rağmen, ülkenin toprak bütünlüğünün sağlanmasında ve Bakü'nün başkent olarak pekişmesinde kritik bir rol oynadığı kaydediliyor.
Bakü'nün kurtuluşu uğrunda verilen mücadelede Kafkas İslam Ordusu 1130 şehit verdi. Azerbaycan'ın Bakü, Şeki, Şamahı, Göyçay, Kürdemir, Neftçala, Hacıkabul ve Guba bölgelerinde Kafkas İslam Ordusu şehitlerinin kabirleri bulunuyor ve bu kahramanlık hala minnetle anılıyor.