Onur Dikmeci, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı’nı Stratejik İletişim bakımından inceleyen ilk akademik kitabı yazmıştı. Güvenlik ve İstihbarat kavramlarına da dayanan Stratejik İletişim Kavramını anlattı.
Stratejik İletişim Nedir?
Stratejik iletişim literatüre 2001 yılında Christopher Paul’un yazdığı kitapla girdi. O tarihlerden itibaren ABD, Ortadoğu’da askeri varlığını artırıyordu. Özellikle Irak işgali ve sonrasında artık halkla ilişkiler subaylarıyla bu işin yürüyemeyeceği anlaşıldı ve yeni konseptlerin geliştirilmesi gündeme geldi. Savunma Bakanlığı dışında sivil birimler de stratejik iletişim için geliştirildiler ve bugün de bu durum böyledir. Güvenlik temelli ve istihbari vizyonu da kapsayan stratejik iletişim için siviller kamu diplomasisi, halkla ilişkiler gibi kavramları vurgularken askerler bilgi ve psikolojik harekât boyutlarını öne çıkartmışlardır. Günümüz itibariyle ise kamu diplomasisinden, bilgi harekâtına kadar farklı çabaların tamamının değerlendirilmesi güvenlik temelli ve istihbarat vizyonlu bir stratejik iletişimi tanımlamaktadır. Stratejik iletişim için iyi bir bütçeye, iyi yetişmiş kadroya iyi bir eğitim-gelişim sürecine ihtiyaç bulunmaktadır. Stratejik iletişim kapsamında; bilgilendirme, psikolojik operasyonlar, kamu diplomasisi, sosyal ve siyasi istihbarat çözümlemeleri de gerçekleştirilir.
Türkiye’de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçildikten sonra iletişim faaliyetlerini yerine getirmek için Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle İletişim Başkanlığı oluşturulmuştur. Başkanlığın faaliyetleri yalnızca bilgilendirmeyle sınırlı bulunmadığından, stratejik iletişim faaliyetleriyle donatıldığını belirtebiliriz ve bu amaçlı bir başkanlık, Türkiye gibi önemli bir ülke için oldukça lüzumludur.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Modern Güvenlik Altyapısına Sahip Bir Ülke İçin Çok Önemlidir
İletişim Başkanlığı, yalnızca Cumhurbaşkanlığı programları ve lüzumlu görülen kararları açıklamaz. Bu görev direkt halkla ilişkiler kapsamındadır. Oysa stratejik iletişimin mahiyetinden bahsetmiştik. Bu iletişim tipi klasik halkla ilişkiler faaliyetlerinin çok ötesindedir.
İletişim Başkanlığı’nın çalışmalarına baktığımızda FETÖ gibi tehditlere karşı panaller düzenlediğini görüyoruz. Bunun da dışında örneğin Türk Günü Yürüyüşü gibi etkinlikleri düzenliyor. Pozitif İletişim olarak geliştirdiği yeni içerikli bir tanımla özellikle yurtdışına gastro-diplomasiden kültürel diplomasiye farklı alanlarda tanıtım ve etkileme çabaları sergiliyor. Bunlar tam anlamıyla kamu diplomasisi ve propaganda faaliyetleridir.
Ayrıca bünyesinde bir daire olarak kurdurulan ve algılarla mücadele ve algıya karşı algı üretmekle yetkilendirilen birim, yumuşak istihbarat bileşenlerini oluşturur.
Stratejik İletişim Konusunda Seviyemiz Yükseliyor
Stratejik iletişim ve güvenlik bileşenleri yakın olduğumuz konular değildi. Aslında güvenlikle ilgili pek çok başlıkta olduğu gibi bu kavramlarıda sivil sahaya ve bürokrasiye taşıyamamıştık. Türkiye bu kavramı fiili olarak uygulamaya başladıktan sonra konuyla ilgili bilgi seviyesi de yükseldi. Yurtdışında yaşayan bazı FETÖ mensupları çarpıtma haberlerle hem dış lobileri hem de Türkiye’de ki bazı kesimleri manipüle edebiliyor. Türkiye gibi potansiyeli olan ve bölgesel güç olma niyetindeki bir ülke kimi zaman algılarla mücadelede zorlanabiliyor. Ancak bunun oturması bir süreçtir ve zaman alır. Stratejik iletişim dediğinizde bu konuda devlet sinema film endüstrisinden, sanat camiasına, sosyal medya fenomenlerine, bilgisayar oyunlarından, animelere kadar aklınıza gelebilecek ya da gelemeyecek her aktör ve ürünle ortaklık kurar. Bunun için büyük bütçeler gerekli. Hatta bazen bütçeler bile yetersiz kalabiliyor. ABD, tüm çabalarına rağmen özellikle Irak işgalini hâlâ bırakın dünyayı kendi ulusuna bile anlatamadı.
Stratejik İletişim, Güvenlik ve İstihbarat Toplamı Nasıl Daha Etkin Hale Getirilir?
Stratejik iletişimde merkezi bir kamusal birimin her daim öne çıkması tepki oluşturabilir. Yeryüzünde sivil halk ve sivil toplum gibi üniteler her daim devletsel bir akışı kabul etmeyebilirler. Bu sebeple merkezi iletişim biriminin organizesinde kuruluşlar ve kişiler de öne çıkarılmalıdır. Düşünce Kuruluşları, Demokrasi insan hakları ve ekonomi vurgulu uluslararası kuruluşlar, popüler kişiler, şirketler, inanç diplomasisi vasıtaları, eğlence ve kültür endüstrisi bu ortaklığın ana özneleridir. Bir film çekerler ve bütün algıyı değiştirirler.
Popüler bir sima sosyal medya üzerinden bir açıklama yapar ve günlerce konuşulur. Ülkelerin demokrasi seviyelerini değerlendiren çoğu kuruluş bağımsız değildir ve istihbarat örgütleriyle ilişkilidir.
Sağlıklı bir stratejik iletişim, güvenlik ve istihbarat ikilisiyle kol koladır. Bu durum ise eleştirilecek bir durum değil. Klasik bir halkla ilişkiler faaliyetinin ötesini kapsamaktadır.
Stratejik iletişim birimiyle merkezi istihbarat örgütleri aralarında astlık üstlük ilişkisi bulunmaz. Yani bu kurumlar birbirlerine talimat veremezler. Elbette güvenlik birimleri aralarında rekabet olabilir bu çok doğaldır ve etkinliği getirir.
İstihbari Stratejik İletişimle İlgili Öneriler
Son olarak Dikmeci, istihbari stratejik iletişimle ilgili önerilerde bulundu.
Geçmiş yıllarda, MGK, İçişleri Bakanlığı, TSK gibi kurumlar sınırlıda olsa stratejik iletişim faaliyetli birimlere sahiplerdi. Bu birimler zaman içerisinde kapatıldı. İletişim Başkanlığı, 100 milyona yaklaşan bir Türkiye’de stratejik iletişimden sorumlu tek merci. Belki başkanlığın bazı görevleri yeniden açılması ya da kurulması muhtemel birimlerle bölüştürülebilir. Stratejik iletişimle ilgili akademik yaklaşımlardan biri merkezi olmayan bir yapılanma modelidir. Fakat ben bunu kastetmiyorum. Çünkü Türkiye merkezi bir yapıyla teşkilatlanmış bürokrasiye sahiptir. Görev taksimi başkanlığın yükünü hafifletebilir fakat stratejik iletişimde ana çatı İletişim Başkanlığı olarak sürdürülmelidir.
Bunun dışında uluslararası nitelikli ve sivil vurgulu kuruluşların da oluşturulması gerekiyor. Devletlerin sinir uçlarına bu kuruluşlarla dokunacaksınız.
Stratejik iletişim temelli kurumların merkezi sınavlarla personel temin etmeleri de doğru değildir. İletişim kuruluşları, istihbarat organizasyonları gibi sektör tecrübesi bulunanları kadrosuna dahil edebilir.
Bir stratejik iletişim birimi; politika yapıcılar, iletişim personeli, sahadaki uygulayıcılar, hükümet dışı kuruluşlar ve yeri geldiğinde kamu kurumları ve istihbarat teşkilatıyla eşgüdüm içerisinde olmalıdır.
Türkiye’de başarılı bir stratejik iletişimde şu çalışmalar bulunmalıdır: yanlış bilgilere hemen karşılık vermek, yeri geldiğinde algı oluşturmak, illegal gruplarla mücadeleyi desteklemek, Türkiye dışında bulunan ve Türkiye menfaatine olan grupları desteklemek, Türkiye dışında iletişim organizasyonlarını sürdürmek, çeşitli işbirliklerini sürdürmek.