Netanyahu'nun 'ilhak' planı ve karşılaştığı zorluklar

İsrail'de İbranice yayın yapan Maariv Gazetesi yazarlarından siyasi analist Avi Issacharoff, AA muhabiriyle yaptığı röportajda, Netanyahu'nun "ilhak" planında bu denli ısrarcı olmasının sebeplerine, zamanına ve halihazırda planın önündeki engellere ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

Başbakan Netanyahu'nun "ilhak" konusundaki ve zamanındaki ısrarına işaret eden Issacharoff, "Netanyahu, Donald Trump'ın ikinci kez başkan olmak için yarışacağı kasım ayındaki ABD seçimlerinden önce ilhak planını devreye sokmak istiyor. Böylece Golan Tepeleri ve Kudüs'ün başkent ilan edilmesinde olduğu gibi ilhak planında da Trump yönetiminin desteğini alacağına inanıyor." dedi.

Issacharoff, Trump'ın seçimleri kazanmama ihtimalinden endişe ettiğini bu nedenle "ilhak" planını garanti altına almak istediğini kaydetti.

ABD'nin Kasım seçimlerinde Trump'ın rakibi Demokrat Parti adayı Joe Biden'ın ilhak planını açıkça reddettiğini anımsatan Issacharoff, "Netanyahu hükümeti, ABD başkanlık seçimlerinden önce ilhak planını gerçekleştirmeyi çok önemli ve tekrarı olmayacak büyük bir fırsat olarak görüyor." diye konuştu.

Ancak Issacharoff, Netanyahu'nun bu planı uygulaması önünde; Yahudi yerleşimcilerin tutumu, koalisyon hükümetindeki fikir ayrılıkları, ABD yönetiminin bazı şartlarının yanı sıra Filistinliler ve Arap ülkelerinin dahil olduğu uluslararası topluluk olmak üzere 4 engelin olduğunu dile getirdi.

İsrailli analist, Yahudi yerleşimcilerin, "yüzyılın anlaşması" olarak bilinen Trump planını olduğu gibi kabul etmediğine dikkati çekti.

Issacharoff, yerleşimcilerin planın; Batı Şeria'da büyük alanların ilhakını içeren kısmını kabul ettiğini ancak Batı Şeria'nın geri kalanındaki bir Filistin Devletini istemediklerini vurguladı.

Ancak Netenyahu'nun ABD'ye Filistin Devletinin kurulmasına yönelik müzakereleri de içeren planı bütünüyle kabul etme sözü verdiğinin altını çizen Issacharoff, bu durumun Netanyahu için sorun oluşturduğunu belirtti.

Buna ilaveten Filistin yönetimi tarafından reddedilen, İsrail'e Batı Şeria'nın yüzde 30'nu ilhak etme izninin de yer aldığı Trump planına göre; Filistinlilere "yüzyılın anlaşmasını" kabul etmeleri için 4 yıllık bir süre veriliyor. Bu süre zarfında İsrail'in, Washington yönetiminin mutabık kaldığı bölgeler dışındaki alanlara el koymaktan ve yerleşim birimi inşa etmekten kaçınması gerekiyor.

Issacharoff, Netanyahu'nun ABD yönetimiyle sıkıntıları bununla sınırlı kalmadığını, Washington yönetiminin, İsrail koalisyon hükümetinin, ilhak konusunda kendi içinde de bir anlaşmaya varmasını istediğini belirtti.

Koalisyon hükümetini oluşturan Likud Partisi lideri Netanyahu ile Mavi-Beyaz İttifakı lideri Benny Gantz'ın konuya ilişkin sonuncusu geçen hafta olmak üzere bir dizi toplantı yaptığını hatırlatan Issacharoff, Netanyahu'nun hangi ilhak planını tercih ettiğini net bir şekilde belirtmediğini, bu nedenle Mavi-Beyaz ve Likud partileri arasında anlaşmazlıkların olduğunu kaydetti.

Issacharoff, bu durumun, Netanyahu'yu gelecek yılın ortalarında yeni bir seçime sevk edeceğinin ihtimal dahilinde olduğunu belirtti.

Netanyahu'nun yeni tip koronavirüs (Kovid-19) gerekçesiyle 2 yıllık değil de 1 yıllık bütçeyi onaylamaya çalıştığına dikkati çeken Issacharoff, "Ancak pek çok kişi Netanyahu'nun gelecek yıl bir bütçe krizine hazırlık yaptığına inanıyor. Yasalara göre bütçenin hazır olmaması durumunda parlamentonun feshedilmesi ve seçimlere gidilmesi gerektiği düşünülünce bu kriz, gelecek sene belki haziran ayında yeni bir seçime sevk edebilir." dedi.

Issacharoff, Netenyahu'nun bu kapsamda göstermelik bir ilhak planı başlatabileceğini, ilhak planının tam olarak uygulanması sorumluluğunu Mavi-Beyaz İttifakı üzerine yıkabileceğini öne sürdü. İsralli gazeteci, ayrıca Netanyahu'nun kamuoyu yoklamalarında çıkan halkın partisine ve kendisine yönelik ilgisi nedeniyle seçimlerin lehine olacağına inandığını aktardı.

Mayıs ayında koalisyon hükümeti kuran iki parti arasında yapılan anlaşmaya göre 36 aylık yönetim sürecinde başbakanlık koltuğuna ilk 18 ay boyunca Netanyahu, daha sonraki 18 ay ise Gantz oturacak.

Ancak Mavi ve Beyaz İttifakı yetkilileri, son zamanlarda Netanyahu'nun Gantz'a hükümete başkanlık etmek için yol vermeme ve bu durumun seçimlere gitmek için bir krize neden olabileceği ihtimalini gündeme getiriyor.

İsrailli siyasi analist, ilhak planının ayrıca Filistin'in, Arap ve İslam coğrafyasındaki ülkelerin ve Avrupa Birliği başta olmak üzere uluslararası tepkiler nedeniyle sorunlar yaşadığını belirtti.

Filistin yönetimi, ilhak planına tepki olarak geçen ay İsrail'le imzalanmış tüm anlaşmaların feshedildiğini, güvenlik koordinasyonunun askıya alındığını duyurdu.

AB'nin yanı sıra Ürdün başta olmak üzere Arap ülkeleri ve Türkiye başta olmak üzere Müslüman ülkeler ilhak planı karşısında muhalif bir tavır sergiledi ve planı uluslararası kanunların ihlali şeklinde değerlendirdi.

Tüm bu gelişmeleri, "Netanyahu, ilhak planı kapsamında; Yahudi yerleşimcilerle, içinde bulunduğu hükümet yetkilileriyle, Amerikan yönetimiyle, Arap, İslam ülkeleri ve Avrupa Birliği'yle sorunlar yaşıyor." sözleriyle özetleyen Issacharoff, şunları ekledi:

"İlhak planının, sadece bir tek kişinin; Netanyahu'nun siyasi çıkarlarının gerçekleşmesi için kullanıldığı, İsrail'in maslahatıyla bir ilgisi olmadığı açık bir şekilde ortada."

ABD Başkanı Donald Trump'ın, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile 28 Ocak'ta Beyaz Saray'da düzenlediği basın toplantısında açıkladığı sözde Orta Doğu barış planında, Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim yerlerinin "İsrail'in toprağı" olarak kabul edilmesi ve Tel Aviv yönetiminin Filistin'e ait Ürdün Vadisi üzerindeki hakimiyetini sürdürmesi maddeleri yer alıyordu.

ABD ve İsrailli yetkililerden oluşan ortak komisyon, sözde barış planının ardından söz konusu bölgelerin "ilhakı" için Batı Şeria'da haritalandırma sürecine başlamıştı.Netanyahu ile Mavi-Beyaz İttifakı lideri Benny Gantz'ın imzaladığı koalisyon anlaşmasına göre, İsrail Başbakanı 1 Temmuz'dan itibaren Batı Şeria'daki yasa dışı Yahudi yerleşim birimleri ve Ürdün Vadisi'nin "ilhakını" kabine veya Meclisin onayına sunabilecek.

Kaynak: AA