TAHRAN
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani, ülkesinin sağlam ekonomik altyapıya sahip olmaması nedeniyle ABD yaptırımlarının çok etkili olduğunu belirterek İran'ın büyük bir servete sahip olduğunu ancak bunu değerlendiremediğini söyledi.
Ruhani, İran Meclis Başkanı Ali Laricani'ye sunduğu 2018-2019 bütçe tasarısıyla ilgili kürsüden yaptığı konuşmada ülkenin ekonomik sorunları ve ABD'nin yaptırımlarına ilişkin değerlendirmelerde bulundu.
Ruhani, bütçe tasarısının ABD yaptırımlarının baskısı altında bulunduğu bir ortamda takdim edildiğini belirterek, Washington yönetiminin İran'ı bölgedeki hedeflerinin önünde bir engel olarak görmesi nedeniyle baskı uyguladığını belirtti.
ABD'nin, ticari şirketler ve dünya ekonomisine uyguladığı yaptırımlarla İran halkına ve rejimine yönelik diz çökertmeyi hedeflediğini dile getiren Ruhani, "ABD hedefine ulaşamayacak ve İran komplolara karşı daha güçlü bir şekilde karşı koyacaktır. ABD'nin İran'a geri adım attırma gayesi de bir vehim ve ham hayal olarak kalacaktır." dedi.
İran'ın geçen yıl ekonomik ve kalkınma alanında sağladığı gelişmenin düşmanlar ve özellikle de ABD tarafından tahammül edilemez bulunduğunu savunan Ruhani, şunları aktardı:
"Enflasyonda tek haneli rakamlara ulaşmıştık, büyümede de yüzde 3.7'yi yakalamış ve 790 bin kişiye istihdam sağlamıştık. Petrol dışı gelirimiz son 2 iki senede çok iyi seyirde gidiyordu. Bu konudaki tüm oranlarımız olumluydu. Tam bu esnada ABD yaptırım uygulamaya başladı ve 2017'nin mart ayından itibaren ekonomimizde tıkanıklık oluştu. Bu tıkanıklık birçok alanda oldu. 2017’de döviz piyasası ve ticarette tıkanıklıklarla karşı karşıya kaldık. Yaptırımlar döviz piyasasında psikolojik ve pratik yönden etkili oldu."
ABD'nin beklentisinin halkın rejimden umudunu kesmesi ve rejimin başarısız olduğunun ispatlanması olduğuna dikkati çeken Ruhani, "Hükümetin durumu kontrol edemediği ve ülkenin kontrolden çıktığı mesajını vermek istiyorlardı. Bazı basın yayın organlarımız da buna hizmet etti. Hükümetin ülkeyi bıraktığı şeklinde ifadeler kullandılar, ekonomiden biraz anlayanlar da hiperenflasyondan bahsettiler ve İran'ı Venezuela'ya benzettiler. Düşmanın iddialarını tekrarlayan bu kesimlerin de halkın üzerinde etkisi oldu." görüşlerini paylaştı.
Ruhani, ABD'nin önceki yaptırımlarda birçok ülkeyi de yanına aldığını ancak şimdi yürüttükleri başarılı dış siyaset sayesinde destek veren ülkelerin sayısının bir elin parmaklarını geçmediğini vurguladı.
"Sağlam altyapımız olsaydı yaptırımların etkisi fazla olmazdı"
"Hiç kimse yaptırımların ülke ekonomisi ve halkın yaşamı üzerinde olumsuz etkisi olmadığını söyleyemez." diyen Ruhani, ABD’nin de hedefine ulaşamadığını ifade etti.
İran altyapısının sağlam olmaması nedeniyle yaptırımların etkisinin daha fazla olduğunu vurgulayan Ruhani, "Eğer sağlıklı altyapımız olsaydı geçen sene ve bu yıl petrol geliri olmadan da bütçe oluşturabilirdik. Petrol gelirinin 2018-2019 bütçesinde payı 142 milyar tümendir (resmi kur üzerinden 33 milyar 800 milyon dolar). Sağlam altyapımız olsaydı yaptırımların etkisi fazla olmazdı." sözlerini kaydetti.
Ülkede özel sektörün aktif olması ve başlıca sorumluluğun bu yönde olması durumunda yaptırımların daha az etkili olacağını söyleyen Ruhani, "Yaptırımlar neden etkili oluyor? Çünkü sağlam ekonomik bir altyapımız yok. Çok büyük bir servete sahibiz, ancak bunu değerlendiremiyoruz. Varlıklarımızı dondurmak yerine daha aktif hale getirmeliyiz. Petrolün itibarı hükümetin itibarına bağlıdır. Yaptırımları etkisiz kılmak için sermayeyi cezbetmeli ve dışarıdaki İranlıların ülkeye yatırım yapmasını sağlamalıyız." değerlendirmesinde bulundu.
Silahlı kuvvetlerin maaşını hükümet olarak bütçeden ödediklerini kaydeden Ruhani, bütçede 81 milyar tümenlik (yaklaşık 19 milyar dolar) tutarı fonlara ve 110 milyar (26 milyar dolar) tümeni de sosyal refaha tahsis ettiklerini ifade etti.
Vergi sistemini de ıslah etmeleri ve ülkede şeffaflığı tesis etmeleri gerektiğini dile getiren Ruhani, şöyle devam etti:
"Fazla kazanan fazla vergi vermelidir, tıkanıklık olduğunda fazla vergi ödeyenin yükünü ağırlaştırmamalıyız. Bütçede çok fazla saklı hususlar var. Bunlar açıklığa kavuşmalıdır. Yolsuzluk ve ranttan kurtulmamız için şeffaflıktan başka yolumuz yok. Bunun yolu da e-devlettir, e-devlete geçmediğimiz sürece yolsuzluk ve ranttan kurtulamayız."
Devletin hizmetleri halka pahalı sunduğunu kaydeden Ruhani, eğer pahalılıktan söz edilecekse bu listeye hükümetin de eklenmesi gerektiğini çünkü hizmetlerin halka pahalı satıldığını dile getirdi.
Ruhani, serbest piyasada yaklaşık 11 bin olan doların temel gıda için 4 bin 200 tümen üzerinden verilmeye devam edeceğini ve her öğrenciye yılda 4 milyon tümen (400 dolar) destekte bulunacaklarını kaydetti.
Kaynak: AA