Ankara
SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi ve uluslararası hidrojen raporlarından derlenen bilgilere göre, küresel hidrojen üretiminin yüzde 95'i fosil kaynaklardan üretiliyor. Temiz enerji dönüşümü kapsamında, yenilenebilir enerji kaynakları kullanılarak üretilen ve karbon emisyonu fosil yakıtlara göre düşük olan hidrojen gibi alternatifler öne çıkıyor.
Türkiye'nin enerji üretiminin yüzde 5'inin yeşil hidrojenle sağlanabileceği hesaplanırken, suyun hidrojen ve oksijene ayrılması olarak tanımlanan elektroliz süreci için en az 36,3 gigavat kurulu elektrik gücüne ve 45,4 milyar dolar seviyesinde yatırıma ihtiyaç duyuluyor.
Yeşil hidrojen, karbonsuzlaşma sürecine önemli katkı sağlayacak
Doğada saf halde bulunmayan hidrojenin doğrudan enerji kaynağı olarak değil, ısı ve elektrik gibi enerji taşıyıcısı olarak tanımlanması gerekiyor.
Hidrojen elde edildiği hammadde ve üretiminde kullanılan enerji kaynağı dikkate alınarak farklı renklerle tanımlanıyor.
Doğal gaz gibi fosil kaynakların kullanılmasıyla elde edilen gri hidrojen, endüstriyel amaçlarla ve büyük miktarlarda üretiliyor.
Her yıl yaklaşık 70-80 milyon ton gri hidrojen kimya sektöründe kullanılıyor. En çok kullanılan bu tür, en fazla karbon emisyonuna sebep olan hidrojen formu olarak değerlendiriliyor.
Mavi hidrojen, gri hidrojen sürecinde ortaya çıkan karbondioksit emisyonlarının tutulması veya biokütle, organik atıklar gibi karbon açısından nötr kaynaklardan üretiliyor. Doğal gazdan karbondioksit emisyonu çıkarılmadan üretilen hidrojen, turkuaz rengiyle ifade ediliyor.
Yeşil hidrojen ise hammaddesi olan suyun elektrolizi için rüzgar ve güneş gibi yenilenebilir kaynakları kullanan temiz hidrojen türü olarak öne çıkıyor.
Karayolu yük taşımacılığı, havacılık, gemicilik, demir ve çelik, petrokimya, alüminyum, çimento ve kireç, doğal gaz sisteminin dönüşümü alanlarında kullanılabilecek yeşil hidrojenin, sanayi sektörünün ihtiyaç duyduğu karbonsuzlaşma sürecine önemli katkı sağlayacağı ifade ediliyor.
Hesaplamalar, yeşil hidrojenin maliyetinin kilogram başına ortalama 2,5 dolar olacağını gösteriyor. Bu kapsamda, elektrolizörün ilk yatırım maliyetlerini düşürecek teknolojideki öğrenimi hızlandırmak, yenilenebilir elektrik maliyetlerindeki düşüşün sürmesi ve verimliliğin artırılması süreçlerini başarıyla tamamlamak gerekiyor.
Türkiye, yerli hidrojen sanayisi kurmayı hedefliyor
Öte yandan Türkiye, enerji stratejisinin yeni hedefleri çerçevesinde yerli hidrojen sanayisinin kurulmasına büyük önem veriyor.
Türkiye'yi yeşil hidrojen alabileceği potansiyel tedarikçiler arasında değerlendiren Almanya ve Rusya, Türkiye'nin elektrik üretim maliyetleri açısından avantajlı, hidrojenin taşınması durumunda ise güvenli alternatifleri olduğuna dikkati çekiyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ise daha fazla yenilenebilir enerjiyi sisteme dahil etmek, ısı sektörünü karbon emisyonsuz hale getirmek, yerli kömürden hidrojen üretimi gerçekleştirmek, hidrojen depolama ve tutucusu olarak borun kullanımını artırmak amacıyla hidrojen üretimine önem veriyor.
Bu çerçevede, doğal gaz ile hidrojenin karıştırılarak evsel cihazlarda kullanılması amacıyla projelendirilen GAZBİR-GAZMER Temiz Enerji Teknoloji Merkezi'nin nisanda açılması bu alanda önemli bir adım olarak dikkati çekiyor.
Dünyada hidrojen çalışmaları hız kazanıyor
Ülkeler, hidrojen türüne yönelik teknoloji seçimini, hammadde ve enerji kaynağı olarak kullanılan fosil yakıt kaynakların rezervlerine göre belirliyor.
ABD ve Avrupa'da, doğal gaza dayalı buhar metan reformasyonu büyük pazar payına sahipken, Çin, kömüre dayalı yöntemleri tercih ediyor.
AB ülkeleri yeşil hidrojen üretiminde gerekli elektroliz tesislerini kurmak için strateji geliştiriyor. Talep tarafında, rafineriler dahil kimya ve petrokimya sektörleri hidrojen kullanımında en büyük paya sahip alanlar olarak öne çıkıyor.
Hidrojen, organik kimya ürünlerinin üretildiği sektörün yanı sıra daha çok gübre üretiminde amonyak yapı taşı olarak ortaya çıkıyor.
Almanya, Avustralya, ABD, Suudi Arabistan, İtalya, Norveç, İspanya, Danimarka gibi ülkelerde endüstriyel amonyak üretiminde hidrojen kullanımı çalışmaları ivme kazanırken, Hollanda'da ise metanol üretiminde yenilenebilir hidrojen kaynaklarının kullanılması çalışmaları devam ediyor.
İsveç, yeşil hidrojenin kullanılmasıyla demir-çelik endüstrisindeki fosil kaynak baskısını azaltmayı hedeflerken, bu alanda kömür yerine hidrojen ve diğer temiz kaynakların kullanılması hedefleniyor.
İngiltere, Dominik Cumhuriyeti ve bazı Avrupa ülkelerinde çimento ve kireç endüstrisinde enerji kaynağı olarak biyokülte ve hidrojenden faydalanılması amaçlanıyor.
Çin ise yıllık 70 bin yon yeşil hidrojen üretmeyi planladığı projeyle 1,9 gigavat güneş, 0,37 gigavat rüzgar enerjisi kapasite kurulumu gerçekleştirmeye hazırlanıyor.
Kaynak: AA