Erbil
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) 20 Ekim'deki milletvekili seçimlerinde birinci ve ikinciliğini koruyan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) arasında hükümet kurma sürecine ilişkin müzakerelerde ilerleme sağlandığı ifade ediliyor.
Seçimlerde üçüncü olan Yeni Nesil Hareketi'nin yanı sıra Kürdistan İslami Birlik Partisi (Yekgirtu), Kürdistan Adalet Toplumu Partisi (Komel) ve Goran Hareketi gibi diğer partiler ise muhalefette kalacaklarını duyurdu. Bu durum da yeni hükümetin KDP ve KYB arasındaki anlaşmayla kurulacağına işaret ediyor.
Uzmanlar ise IKBY hükümetinin Irak'ta ekim-kasım aylarında düzenlenmesi beklenen seçimlerinin sonrasına sarkmasının istenmediğini ancak aksi durumda bunun bölgeye etkileri olacağını düşünüyor.
"KDP ve KYB arasında anlaşma için fazla engel kalmadı"
Erbilli gazeteci Rasan Remzi, hükümet kurma sürecinde gelinen noktayı çok olumlu gördüğünü ancak KDP ve KYB arasındaki diyaloğun seçimden sonra zaman kaybetmeden daha erken başlaması gerektiğini söyledi.
Seçim zamanında iki parti arasında kullanılan sert mesajların çok zaman kaybettirdiğini vurgulayan Remzi, “Gelinen nokta ise içerdeki koşulların yanı sıra bölgedeki gelişmeler, batılı ülkelerin, büyükelçilerin KDP ve KYB ile yaptıkları görüşmeler ve baskıların sonucudur.” diye konuştu.
Remzi, IKBY’de bir an önce aktif bir parlamento, daha güçlü ve meşru bir kabineye ihtiyaç olduğu yorumunda bulunarak, KDP-KYB arasında yeni kabinenin ana partileri olarak anlaşmaya varmak için fazla bir engel kalmadığını kaydetti.
"KDP-KYB arasında geçmişte imzalanan stratejik anlaşma üzerine dağılım yapılacak"
Remzi, yeni hükümetin KDP ve KYB arasındaki güç dengesine muhtemel etkileriyle ilgili, “seçim sonuçlarına göre her ne kadar da KDP üstünlük kazanmış olsa bile yeni kabine KDP ve KYB arasındaki siyasi anlaşmaya göre kurulacak. Geçmiş kabineler gibi oy oranından ziyade KDP-KYB arasında geçmişte imzalanan stratejik anlaşma üzerine dağılım yapılacak. Dolayısıyla fazla değişmiş bir güç dengesinden bahsedemeyiz. Tabii ki KDP yine IKBY Başkanlık, Başbakanlık ve bazı kritik bakanlıklardan vazgeçmeyecek. Değişiklikler ancak birkaç bakanlık üzerinden olacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Muhalefet tarafında İslami partilerin de yer alacağı ancak bunların ideoloji olarak, Yeni Nesil'den uzak olduğunu ifade eden Remzi, IKBY'de mevcut sorunların devam etmesi halinde geçmiş dönemden daha güçlü bir muhalefet çıkabileceğini söyledi.
Remzi, “Bu güç muhalefet partilerinden ziyade sokaktan gelir. Bu da halkın geçtiğimiz dönemde muhalefet partilerden memnun kalmadığını gösteriyor. Yeni süreçte muhalefet bloku sokağın güvenini kazanırsa ancak güçlü bir muhalefet olacaktır. Dolayısıyla yeni süreçte muhalefetin gözü sokağın ağızına bakabilir.” dedi.
IKBY’de hükümetin Irak seçimlerinden sonraya sarkması bölgeyi etkiler
IKBY’de yeni hükümetin Irak’ın ekim-kasım aylarında yapılması beklenen seçimlerinden sonraya sarkması halinde bölgeyi etkilerini ele alan Remzi, yeni hükümetinin bir an evvel teşkil edilmesi gerektiğini söyledi.
Remzi, şöyle konuştu:
“Bunu Irak'taki kasım seçimleri ardına bırakma gibi bir lüks yok. Çok kısa bir vakit var, tekrar seçim havasına girmeli. Kendi hükümetini kuramadan Irak'taki kasım seçimlerine kendi seçmenini nasıl ikna edebilir? Tam aksine seçmenin güvenini kaybederler ve Irak seçimlerinde milleti sandığa göndermeye ikna edemezler. Hem KDP hem KYB ve diğer siyasi partiler de bunun farkında, dolayısıyla zaman kaybetmeden hükümet kurulur. Aksi takdirde Irak'ta beklenen istikrarsızlık IKBY'yi de etkiler ve vaziyet şu an ki durumdan daha da karmaşık hale gelir.”
"Seçimler öncesinde Erbil'de bir hükümet kurabileceklerinden şüpheliyim"
Erbil merkezli Iraklı analist Lawk Gafuri ise IKBY’de hükümetin KDP ve KYB arasında sağlam bir anlaşmayla kurulması gerektiğine inandığını belirterek, “Bu iki parti parlamentoda en fazla sandalye sayısına ulaştığı için güçlü bir hükümet kurma potansiyeline sahipler ancak farklılıklarını çözerler ve önemli konularda tam bir anlaşmaya varırlarsa.” ifadelerini kullandı.
Gafuri, muhalefet partilerinin ise hükümeti etkili bir şekilde denetlemek için muhalefette kalmaları gerektiği görüşünü paylaştı.
KDP’nin parlamentoda en fazla sandalyeyi kazandığı ve bunun da halkın bu partinin liderliğine olan desteğini yansıttığını vurgulayan Gafuri, ancak bunun parti için daha büyük sorumluluklar ve zorluklarla da birlikte geldiğine dikkati çekti.
Gafuri, “KDP ve KYB Ekim 2025'teki Irak parlamento seçimleri öncesinde bir hükümet kurmayı başarırsa, bu, Bağdat'taki bir sonraki hükümet için müzakerelerdeki konumlarını güçlendirecektir. Ancak, kişisel olarak Irak seçimleri öncesinde Erbil'de bir hükümet kurabileceklerinden şüpheliyim.” değerlendirmesinde bulundu.
"(KDP ve KYB dışındaki partiler için) Şu anda muhalif olmak bu kabinede bulunmaktan daha evla geliyor"
Erbil merkezli Türkmen Basın Ajansı (TEBA) Medya Grubu’nun Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Ferit Erbiloğlu da IKBY’de hükümet kurma sürecinin ilk kabineden bu yana hep sancılı geçtiğini belirterek, “Buradaki hükümetler kim ne kadar oy alırsa alsın fark etmiyor, oturup mutabakata varıp anlaşma çerçevesinde hükümetler kurulduğu için bu biraz uzun sürüyor.” diye konuştu.
KDP ve KYB arasında yapılan görüşmeler sonrası 2 ay içinde hükümetin kurulmasının beklendiğine işaret eden Erbiloğlu, süreçte şu anda pek bir engel görülmediğini aktardı.
Erbiloğlu, “Önceki tecrübeler şunu gösterdi. Mesela Goran Hareketi’ne baktığımızda, çok güçlü bir şekilde geldi. Hükümette yer aldığı için halk onu da cezalandırdı çünkü halk güçlü bir muhalefet istiyor. Şu anda muhalif olmak bu kabinede bulunmaktan daha evla geliyor diğerlerine. O yüzden 2 parti arasında ya da 3 partiye çıkacak şekilde hükümet kurulması bekleniyor.” ifadelerini kullandı.
IKBY hükümetinin merkezi seçimlerin sonrasına sarkması ihtimalini değerlendiren Erbiloğlu, “O ihtimal bana göre yok. Ama öyle bir şey olursa özellikle iki parti (KDP ve KYB) oy olarak zarara uğrayabilir. O yüzden oraya sarkmaması için ellerinden geleni yapacakları görünüyor.” dedi.
Erbiloğlu, Türkmenlerin de yeni kabinede yer alacağını belirterek, bu sefer daha aktif bir bakanlık talep edildiğini ve buna da sıcak bakıldığı yorumunda bulundu.
Kaynak: AA