<h3><span><strong>Bayram geliyor kandilleri yakın!</strong></span></h3> <div><strong>Ankara</strong>, <strong>PKK'ya</strong> karşı mücadelesinde <strong>Bağdat'tan</strong> daha fazla iş birliği talebiyle <strong>Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'a Milli Savunma Bakanı Yaşar Güler</strong> ve <strong>MİT Başkanı İbrahim Kalın’ın</strong> eşlik ettiği bir heyet gönderdi.</div> <div><strong>Ankara</strong> ve <strong>Bağdat</strong> arasındaki ilişkiler, <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'taki</strong> <strong>Kürt</strong> isyancılara karşı <strong>Türk</strong> askeri operasyonlarının yanı sıra petrol ihracatı ve kıt su kaynaklarının paylaşımı konusundaki tartışmalar nedeniyle gerginleşmişti. Bu gerginliğin arkasında <strong>Türkiye'yi</strong> enerji kaynaklarından uzak tutmak isteyen başta <strong>ABD</strong>, <strong>Almanya</strong>, <strong>Fransa</strong> ve <strong>İngiltere</strong> olmak üzere diğer komşu ülke <strong>İran’ın</strong> emperyal çıkışları etkili olmuştu.</div> <div><strong>Dışişleri Bakanı Dr. Hakan Fidan, Milli Savunma Bakanı E. Orgeneral Yaşar Güler ve MİT Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kalın’dan</strong> oluşan üst düzey <strong>Türk</strong> heyeti, geçtiğimiz hafta <strong>Bağdat'ta</strong> görüşmelerde bulundu. <strong>Türk</strong> ve <strong>Iraklı</strong> yetkililer <strong>2023</strong> <strong>Aralık</strong> ayında <strong>Ankara'da</strong> düzenlenen güvenlik zirvesinin ardından <strong>Bağdat’da</strong> ikincisini gerçekleştirdiler.</div> <div>Taraflar, <strong>Türkiye</strong> <strong>Cumhurbaşkanının</strong> beklenen <strong>Irak</strong> ziyareti öncesinde önemli güvenlik ve enerji konularını müzakere ettiler; güvenlik, ticaret, enerji, su, eğitim ve ülkelerimizin çıkarına olan her konuda işbirliğinin güçlendirilmesi ihtiyacı vurgulandı.</div> <h3><strong>Kandil'i kapsayan Tampon Bölge!..</strong></h3> <div><strong>PKK’nın,</strong> merkezi <strong>Irak</strong> hükümetinin pek nüfuzunun bulunmadığı <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'taki</strong> yarı özerk <strong>Kürt</strong> bölgesinde de bir dayanağı var. Şimdiye kadar <strong>Türkiye</strong>, <strong>PKK</strong> ile bağlantılı olduğuna inandığı <strong>Suriye</strong> ve <strong>Irak'taki</strong> hedeflere sık sık saldırılar düzenliyor, <strong>Bağdat</strong> ise bunun egemenliğinin ihlali olduğundan şikayet ediyordu.</div> <div>Oysa <strong>Türkiye,</strong> sadece kendisini savunmak için <strong>BM</strong> <strong>Sözleşmesi'nin</strong> 51. maddesini göre hareket etmesine rağmen <strong>Bağdat</strong> hükümeti o tarihte hangi küresel gücün yörüngesindeyse suflörün fısıldamasına göre <strong>Türkiye</strong> karşıtı açıklamalar yapıyordu.</div> <div>Üst düzey <strong>Türk</strong> <strong>Heyetinin</strong> askeri harekât öncesi <strong>Bağdat</strong> teması, bu süreci tersine çevirdi. Görüşmelerde her iki taraf da "<strong>PKK örgütünün hem Türkiye hem de Irak için bir güvenlik tehdidi oluşturduğunu</strong>" vurguladığı gibi <strong>PKK'nın</strong> <strong>Irak'taki</strong> varlığının <strong>Irak</strong> anayasasının ihlali anlamına geldiği de belirtilerek terör örgütüne karşı alınması gereken tedbirler konusunda istişarede bulundular.</div> <div>Ayrıca <strong>Irak</strong> sınırları içinde planlanan “<strong>tampon</strong> <strong>bölge</strong>” oluşturulmasını <strong>Türk</strong> heyeti, <strong>Iraklı</strong> muhatapları ile paylaştı. Büyük ölçüde her iki taraf da olayın özünde mutabık kaldılar. Buna göre <strong>Irak</strong> sınırları dahilinde 30 ila 40 kilometrelik güvenlik koridorunun oluşturulması söz konusu. Bu zaten "de facto" bir durum.</div> <div></div> <div><strong>Türkiye'nin</strong> Irak topraklarında <strong>1990'lara</strong> kadar uzanan uzun bir sınır ötesi operasyon geçmişi var. <strong>Irak'ta</strong> <strong>Türk</strong> ordusunun saha hakimiyeti, geniş coğrafyayı kapsamadığı gibi <strong>Kuzey</strong> <strong>Kıbrıs</strong> <strong>Türk</strong> <strong>Cumhuriyeti</strong> modelinde küçük, yerel ve özerk mahalli yönetimleri de kapsamıyor. Eğer öyle olsaydı <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ta</strong> <strong>Arap</strong> ve <strong>Türkmen</strong> aşiretlerini birleştirmez miydi? Zaman gösterecek.</div> <div>Reelpolitik verilere bakıldığında <strong>Türkiye</strong>, <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ta</strong> konuşlu askeri üsleri aracılığıyla fiilen güvenli bir bölge yaratmış ve terör örgütüyle olan operasyonlarını kendi sınırları dışına çıkararak hem bölge halkını rahatlatmış, mağduriyetlerini gidermiştir.</div> <div></div> <div><strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ta</strong> askeri üslerin kurulmasıyla birlikte terör örgütünün <strong>Türkiye’den</strong> uzak tutulması stratejisinin büyük bir ölçüde başarıldığı, <strong>Türkiye'deki</strong> askeri çatışmaların sayısının azalmasıyla değerlendirilebilir. Günümüz itibari ile <strong>Türk</strong> <strong>ordusu</strong> ile <strong>PKK</strong> arasındaki çatışmaların çoğu <strong>Irak</strong> ve <strong>Suriye</strong> topraklarında gerçekleşiyor.</div> <div><strong>Türkiye</strong> sadece ordusunu değil modern bir kent inşaa edebilecek ekipmanlarını da sahaya indirdi. Saha tanımayı ve gayri nizami harp deneyimini artıran <strong>Türk</strong> <strong>ordusu,</strong> daha etkili bir alan kontrolü için <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ta</strong> yerleşik askeri üsler arasında intikali kolaylaştırmak amacı ile yollar inşaa ederek, asker üsleri karayolu ağı ile birbirine bağlıyor.</div> <div><strong>Türkiye'nin</strong> <strong>Irak</strong> sınırları dahilinde üslenen <strong>PKK'ya</strong> karşı kesin bir askeri zafer elde edebilmesi, <strong>Türkiye'nin</strong> operasyon kapsamını güneye, <strong>Kandil</strong> <strong>Dağları'na</strong> kadar genişletmesini gerektiriyor. <strong>PKK</strong> ile zaman zaman dirsek temasında bulunan <strong>İran’ın</strong> <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ta</strong> hareket sahasını kaybetmemek açısından <strong>Türkiye’ye</strong> yönelik yüksek gerilimli bir kriz yaşatması mümkün.</div> <div>Çünkü daha yukarıda müttefiki <strong>Ermenistan,</strong> <strong>Dağlık</strong> <strong>Karabağ’da</strong> tarihi bir mağlubiyet yaşadı. <strong>Ermenistan,</strong> <strong>İran</strong> sınırının kapanması; sınır bölgesinin tamamen <strong>Türkiye</strong> destekli <strong>Azerbaycan</strong> ordusunun kontrolüne geçmesinin önünü açtı. Muhtemelen yakın bir gelecekte <strong>Rus</strong> barış gücünün çekilmesiyle <strong>Ermenistan</strong> sınırının <strong>Azerbaycan</strong> ordusunun denetimine girmesi an meselesi.</div> <div><strong>Tahran</strong> yönetimi, üç taraftan <strong>Türkiye</strong> tarafından baskılandığını öngörerek <strong>Türkiye'nin</strong> <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ta</strong> çok büyük bir alanı kapsayan tampon bölge oluşturmasına karşı çıkmayı deneyecektir. Lakin böyle bir hamle <strong>İran'a</strong> pahalıya mâl olabilir. <strong>İran,</strong> kuzeydeki <strong>Türk</strong> askeri harekâtına da sesiz kalıyor imajı verse de daha güneydeki bölgeyi ve <strong>Kandil</strong> bölgesini kendi etki alanı olarak gördüğünü gizlemiyor.</div> <div><strong>Kandil’de</strong> konuşlu terör örgütünün lider kadrosunun çoktan <strong>İran’a</strong> girdiği özellikle <strong>Urumiye</strong> de yerleştikleri söyleniyor. Olası operasyonda <strong>Urumiye’deki</strong> <strong>Kürt</strong> halkını <strong>Türkiye'ye</strong> karşı kışkırtmaya çalışacakları çoktan istihbarat raporlarında yerini almıştır.</div> <h3><strong>Haşdi Şabi ve 16. Türkmen Tugayı…</strong></h3> <div></div> <div>Çoğunlukla <strong>Şiilerden</strong> oluşan, <strong>Sünni</strong>, <strong>Hristiyan</strong> ve <strong>Yezîdîlerin</strong> de yer aldığı yaklaşık <strong>40</strong> farklı gruptan oluşan, <strong>Irak</strong> hükûmetinin de desteklediği ortak politik cepheyi barındıran <strong>el-Haşdi eş-Şabi</strong> yani <strong>Halk</strong> <strong>Seferberlik</strong> <strong>Güçleri'</strong><strong>nin</strong> de operasyona dahil olabilmesinde mutabık kalındı.</div> <div>Bu çok farklı bir sürecin eşiğinde olunduğunu gösteriyor. Çünkü <strong>el-Haşdi eş-Şabi / Halk Seferberlik Güçleri</strong>, <strong>ABD</strong> öncülüğündeki koalisyon güçlerinin ülkeden çıkarılmasını istiyor ve <strong>ABD</strong> askeri hedeflerine sık sık füzeli saldırılar düzenliyor. Bu nedenle de <strong>el-Haşdi eş-Şabi,</strong> <strong>ABD’nin</strong> hava saldırılarının hedefi oluyor.</div> <div></div> <div><strong>el-Haşdi eş-Şabi</strong> hakkında <strong>Türk</strong> ve dünya kamuoyunda çok az bilinen bir husustan söz edeyim. Yıllar önce ta <strong>27</strong> <strong>Aralık</strong> <strong>2016’da</strong><strong> “16. Türkmen Tugayı Sincar’da PKK’ya geçit vermez!” </strong>başlıklı değerlendirmemde<strong> merkezi</strong> <strong>Irak</strong> <strong>hükümetine</strong> bağlı <strong>Kerkük</strong> civarında konuşlanan gönüllü <strong>Şii</strong> milisler ile <strong>Talabani’ye</strong> bağlı güçler arasında çatışmaların patlak verdiğini belirtmiştim.</div> <div><strong>Irak</strong> <strong>Kürt</strong> <strong>Bölgesel</strong> <strong>Yönetimi</strong> (IKBY) <strong>Parlamentosundaki</strong> <strong>Irak</strong> <strong>Türkmen</strong> <strong>Cephesi</strong> (ITC) <strong>Milletvekili</strong> <strong>Aydın</strong> <strong>Maruf</strong>, <strong>İran’a</strong> yakınlığıyla bilinen <strong>Kürdistan</strong> <strong>Yurtseverler</strong> <strong>Birliği</strong> (KYB) <strong>Peşmerge</strong> güçleri ile <strong>Haşdi</strong> <strong>Şabi</strong> çatısı altında yer alan <strong>Şii</strong> <strong>Türkmen</strong> milisler arasındaki gerginliğin nedenleriyle ilgili yaptığı açıklamada olayın etnik değil dini yani mezhebi bir çatışma olduğunun altını çizmiş ve <strong>Tuzhurmatu’daki</strong> olayları <strong>Türkmen</strong>-<strong>Kürt</strong> çatışması olarak yorumlamanın yanlış olduğunu belirterek “<strong>Bu etnik değil, ancak mezhep ve çıkar çatışmasıdır.”</strong> demişti.</div> <div><strong>Irak’ta</strong> dengeleri değiştirebilecek gelişme, merkezi <strong>Irak</strong> hükümetine bağlı <strong>Kerkük</strong> civarında konuşlanan gönüllü <strong>Şii</strong> milisler ile <strong>Talabani’ye</strong> bağlı güçler arasında patlak veren çatışmalar sonrası ben de bu gelişmeleri, <strong>“Türkmenler, Irak Ordusu içindeki</strong> konumlarını güçlendiriyor. Daha önce Irak Türkmen Cephesi; Federe Türkmeneli Devleti kuracaklarına dair sinyalleri verdiği gelişmeyle, bölgede yeni bir güç merkezinin oluştuğunu deklare etmişti. Görünen o ki, Tuzhurmatu çatışmalarından Türkmen Federe Devletine doğru bir gidiş söz konusu.” şeklinde yorumlamıştım. <strong>Haşdi Şabi </strong>bünyesinde<strong> </strong> yer alan <strong>16. Türkmen Tugayı’</strong>nın marşı bile var.</div> <div></div> <div>Bununla birlikte <strong>Washington,</strong> <strong>Türk</strong> ordusunun <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'a</strong> düzenleyeceği sınırlı askeri harekâtın <strong>Suriye</strong> ve <strong>Irak'ta</strong> faaliyet gösteren "radikal, <strong>İran</strong> destekli militan gruplar”ın her iki ülkede de <strong>ABD</strong> askeri hedeflerine yönelik saldırılarını da durdurabileceği gerekçesiyle veto etmiyor. Sonuçta <strong>Türkiye</strong>, <strong>Irak'ın</strong> kendi sınırlarındaki egemenliğine saygı duyuyor ve bu operasyonda <strong>Irak</strong> ordusunun ihtiyaçlarını karşılama taahhüdünde bulunuyor.</div> <div>Bakalım görelim.</div> <h3><strong>Uluslararası tahkim…</strong></h3> <div><strong>Irak'ın</strong> <strong>özerk</strong> <strong>Kürt</strong> bölgesinden petrol ihracatı konusundaki anlaşmazlık özellikle bir anlaşmazlık noktası oldu. Uluslararası tahkime başvurduktan yaklaşık on yıl sonra, <strong>Irak</strong> federal hükümeti, geçen yıl <strong>Kürt</strong> petrol ihracatını kontrol etme hakkını tanıdı ve <strong>Ankara'nın</strong>, bunları <strong>Bağdat'ın</strong> onayı olmadan nakletmesi nedeniyle 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildi. <strong>Ankara,</strong> protesto amacıyla ihracat boru hattını kapattı.</div> <div></div> <div>Böylelikle <strong>Irak'ın</strong> yaklaşık <strong>470.000 varil/günlük</strong> ham ihracatı durduruldu. Boru hattının "<strong>mümkün olan en kısa sürede</strong>" yeniden açılmasıyla ilgili detaylar <strong>Cumhurbaşkanı</strong> <strong>Erdoğan'ın</strong> ziyareti sırasında görüşülecek. “<strong>Türkiye</strong> üzerinden petrol ihracatının bir an önce yeniden başlamasını istiyoruz.” İki ülkenin yetkilileri, ayrıca gaz ve yenilenebilir enerji alanındaki işbirliğini de gözden geçirdiler.</div> <h3><strong>Rusya açısından Türk ordusunun Kuzey Irak operasyonu!..</strong></h3> <div><strong>Rusya'nın</strong> bölgedeki askeri mevcudiyetinin <strong>Suriye</strong> ile sınırlı olması söz konusu. Bununla birlikte <strong>Rusya</strong> ve <strong>İran'ın</strong> ikili siyasi, ekonomik ve askeri anlaşmaları var. Dolayısıyle <strong>İran’ın</strong> <strong>Irak</strong> siyasetinde <strong>Rus</strong> parmağı görmek isteyenler hiç de zorlanmazlar.</div> <div><strong>Ruslar,</strong> <strong>Irak’a</strong> farklı araçlar üzerinden nüfuz etmeye çalışıyor. Mesela silahlı mücadeleyi benimseyen ayrılıkçı <strong>Kürt</strong> örgütlerinin <strong>Moskova'da</strong> temsilcilikler açmasına göz yumuyor. <strong>Irak</strong> ve <strong>Suriye'de</strong> <strong>İran</strong> ve <strong>Rus</strong> istihbarat servislerinin birbirlerine destek çıktıkları biliniyor. <strong>Türkiye'nin</strong> <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'taki</strong> askeri varlığı, <strong>Rusya’nın</strong> rahatsız olduğu bir durum değil. Benzer şekilde <strong>ABD'nin</strong> <strong>Türkiye'nin</strong> askeri varlığını <strong>İran'a</strong> karşı bir denge unsuru olarak gördüğü ortada.</div> <h4><strong>Sonuç:</strong></h4> <div><strong></strong></div> <div><strong>Irak'ta</strong> terör örgütü <strong>PKK</strong> ve destekçisi küresel şer odaklarına karşı kesin bir askeri zafer için <strong>Türk</strong> ordusunun askeri harekât kapsamını daha güneye, <strong>Kandil</strong> <strong>Dağları'na</strong> kadar genişletmesi elzem. <strong>Türkiye'nin</strong> bölgedeki terörle mücadele operasyonlarının, <strong>Türkiye'nin</strong> güney sınırındaki <strong>Kuzey</strong> <strong>Irak'ın</strong> dağlık bölgesi tamamen güvenli hale gelene kadar devam edeceğinden kimsenin şüphesi olmamalı. Bayram geliyor kandilleri yakın!</div> <div>.</div> <div><strong>Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com</strong></div> <div><strong>омюр челикдёнмез, Дикгазете</strong></div> <div>Seçilmiş Kaynakça</div> <div>https://mofa.gov.iq/2024/44202/</div> <div>https://www.basnews.com/ar/babat/841291</div> <div>https://www.irdiplomacy.ir/fa/news/2024530/</div> <div>https://www.isna.ir/news/1402122719058/</div> <div>https://www.swp-berlin.org/10.18449/2022C37/</div> <div>https://youtu.be/PpcAC83ksg0?si=YYf1ivqJbzdBVGan</div> <div>https://alarab-co-uk.cdn.ampproject.org/c/s/alarab.co.uk/</div> <div>https://kafkassam.com/tuzhurmatudan-turkmen-federe-devletine.html</div> <div>https://www.newarab.com/analysis/how-turkey-building-buffer-zone-iraqi-kurdistan</div> <div>https://kafkassam.com/16-turkmen-tugayi-sincarda-pkkya-gecit-vermez.html</div> <div><strong>https://www.dikgazete.com/yazi/ankara-erbil-ittifaki-ve-suleymaniye-devre-disi-6631.html</strong></div> <div>https://www.paturkey.com/news/turkiye-pitches-40-kilometer-buffer-zone-in-iraq-by-summer/2024/</div> <div>https://www.lorientlejour.com/article/1371500/discussions-a-bagdad-entre-ministres-irakiens-et-turcs.html</div> <div>https://www.france24.com/en/live-news/20240314-turkish-ministers-in-baghdad-talks-ahead-of-erdogan-visit</div> <div>https://www.argusmedia.com/en/news-and-insights/latest-market-news/2547818-turkey-iraq-officials-meet-to-discuss-security-energy</div> <div>https://www.washingtonpost.com/world/2024/03/14/turkey-iraq-foreign-minister-visit-pkk/175e70f8-e212-11ee-95aa-7384336086f3_story.html</div> <div>https://english.aawsat.com/arab-world/4912586-iraq-türkiye-near-agreement-security-corridor-plus-water-energy-deal</div> <div>https://www.br.de/nachrichten/deutschland-welt/ereignisse-im-nahost-konflikt-aus-kw-4-im-rueckblick,U1QDBjS</div> <div>https://www.golosameriki.com/a/secretary-antony-j-blinken-and-turkish-foreign-minister-hakan-fidan-remarks-before-their-meeting/7519890.html</div> <div></div>