Irit Lillian 1962 Rehovot doğumlu. Aşkenaz daha doğrusu Doğu Avrupa Yahudilerinden. İbranice kökenli Irit isminin anlamı: 'Nergis' çiçeği demek. Bazı türlerinin milattan önce Antik Mısır medeniyetinde kadınların günümüz rujlara benzer süs malzemeleri olarak kullandığı biliniyor. Evli ve iki çocuk annesi. Eşi MOSSAD'ın paravan finans kuruluşlarında yetkili birisi. Ayrıca turizm acentesi işletiyor. İbranice haricinde Almanca, Bulgarca Fransızca, İngilizce ve Rusça biliyor. Türkiye'de kaldığı sürede çat pat Türkçe öğrenmiş.
Tel Aviv Üniversitesi’nde Antik Mısır Arkeolojisi ve Kudüs İbrani Üniversitesi’nde de Doğu ve Batı Çalışmaları alanında eğitimini tamamladı. Tevrat'ın tarihselligi konusunda uzman. Arkaik diller ve kültürler ilgi alanında.
Zorunlu askerliği sırasında IDF radyo istasyonu/Gali Tshal'da yapımcı ve editörmüş. 1986'da İsrail Dışişleri Bakanlığı’nda çalışmaya başlamış. Singapur’da Misyon Şefi Yardımcılığı, Paris’te Kültür Ataşeliği görevlerinin ardından, yaklaşık 10 yıl boyunca İsrail Dışişleri Bakanlığı’nın Güney Avrupa Bölümü Direktörlüğü görevini yürütmüş.
2015-2019 yıllarında İsrail’in Bulgaristan Büyükelçisiydi. Irit Lillian'ın Türkiye ile İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesinde önemli rol oynadığına inanılıyor. İsrail, dört yıl boyunca büyükelçisiz kaldıktan sonra Ankara'ya büyükelçi atayabildi. Zaten Irit Lillian eski Dışişleri Bakanı Gabi Aşkenazi tarafından atandığı Ankara İsrail büyükelçiliğinden sorumlu kişi maslahatgüzar olarak görev yaptı ve şimdi o büyükelçi.
Bu karşılıklı büyükelçi atamaları Türkiye ile İsrail arasındaki normalleşme sürecindeki bir başka adımdır. Şubat 2021'de Ağustos ayında Türkiye ve İsrail, dört yıllık bir aradan sonra tam diplomatik bağları yeniden kurma ve büyükelçileri ve başkonsolosları yeniden atama konusunda anlaşmışlardı.
Irit Lillian'ın Ankara'ya Büyükelçi atanması İsrail'de nasıl karşılandı?
İrit Lilian'ın İsrail'in Türkiye büyükelçisi olarak atanmasının ardından paylaşılan mesajlarda İsrailli gençler, Türkiye ile ilişkilerin gelişmesinden dolayı duydukları heyecanı dile getirdiler.
Türkiye üniversitelerinde öğrenim görmek isteyen öğrenci sayısında artış kaydedileceği söyleniyor. Özellikle enerji sektöründe Türk ve İsrailli firmalar arasındaki işbirliğinin şirket evlenmelerine dönüşmesi bekleniyor. Turizm şirketleri daha şimdiden 2023 yaz sezonu rezervasyonu yapmaya başladılar.
İsrail medyasında Şii İran ve Fundamentalist Arap kuşatmasına karşı Türkiye'nin askeri gücünün önemi vurgulandı. Türkiye-İsrail arasında ilişkileri ´normalleştirme´ görüşmeleri sürerken 2010 yılından bu yana ilk kez bir Türk savaş gemisi 5 Eylül 2022’de İsrail limanına demir attı.
Irit Lillian'ın öncelikleri...
İsrail ve Türkiye arasındaki uzlaşmadan sorumlu kişi olarak görev yapan Irit Lilian, temasların İstanbul'daki Hamas ofisi de dahil olmak üzere anlaşmazlıkları sessizce çözmeyi amaçladığını söylüyor. Türkiye üzerinden Hamas örgütünün antiterör bir çizgide tutulabilecegi görüşünde. Bununla birlikte, Türk yetkililerle hemen her görüşmesinde Hamas'ın İstanbul'daki ofisinin iki ülke arasındaki ilişkilere engel teşkil ettigini gündeme getiriyor. Ancak Lillian, şunu da eklemekten kaçınmıyor: “Şu anda hemfikir olmadığımız bazı noktalar olduğunu biliyoruz, ancak şimdi ilerleyebilir ve bunları daha sonra çözebiliriz…”
Ortadoğu ve Doğu Akdeniz havzasındaki jeopolitik değişikliklerin Ankara - Kudüs, arasındaki yakınlaşmayı gerektirdiğinden hareketle gelişmeleri analiz etmek, fırsatları belirlemek, bölgedeki çatışmaları çözmek ve ikili ilişkileri geliştirmek için İsrailli ve Türk uzmanlar arasında söylem ve siyasi diyalog kanallarına duyulan ihtiyacı artırdığına işaret ediyor.
İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer'i ziyaret etmiş!..
15 Ekim 2021 Cuma günü İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer, İsrail’in Ankara Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Irit Lillian'ı makamında ağırladığı biliniyor. Türkiye'de Yahudi nüfusun İstanbul'dan sonra en yoğun yaşadıkları yer İzmir olduğundan bu ziyaretin önemi daha iyi anlaşılıyor. Ziyarete İsrail’in İstanbul Başkonsolos Vekili Ehud Eitam, İsrail’in İzmir Fahri Konsolosu ve Ege İhracatçı Birlikleri Başkanı Jak Eskinazi katılmışlar.
Ziyaret sonrasında Jak Eskinazi, misafirlerine Boyoz ikram etmiş. Rivayete göre Irit Lillian, Boyoz'un tadına bayılmış. Biliyorsunuz Boyoz, 1492'de Türkiye'ye yerleşen Sefarad Yahudileri tarafından Anadolu ve özellikle İzmir mutfağına katılmış, İzmir damak tadı ile özdeşleşmiş, mayasız bir hamur işi. Boyoz, İspanyolca yazılışıyla bollos, "küçük somun" anlamına gelen bollo sözcüğünün çoğulu.
Lili Marleen değil Irit Lillian'ın öznel dünyası...
Seyahat etmeyi seviyor. Aslında, Bulgaristan'da bulunduğu üç yıl boyunca, genellikle birkaç kez gitmediği neredeyse hiçbir yer yok. Gezi notları rehberlik yeteneğinin gelişmiş olduğunu gösteriyor. Gastronomi turizminin el kitabını yazacak kadar gurme. Ağzının tadını biliyor. Türkiye'nin lezzet haritasını çoktan çıkarmış olmalı.
Nitekim kendisi ile yapılan bir söyleşide Bulgaristan'ın başkenti Sofya için şunları söyledi;
"Sofia'nın eklektik karakterini, çağdaş sanat ve yaratımla renkli bir şehir haline gelmesini seviyorum. Saklı mücevherlerini, diyetimi bozmama neden olan büyüyen yemek sahnesini seviyorum, ama en çok Vitoşa Dağı'nın tüm ihtişamıyla gözümün önüne gelmesi hoşuma gidiyor.
Şiddetle tavsiye edeceğim yerlerden biri de Sofya Sinagogu ve çevresi. Sinagogun kendisi, 20. yüzyılın şafağında güzel bir mimari ve dekorasyon örneğidir. 1909'da açıldı ve İkinci Dünya Savaşı'ndan önce Bulgaristan'daki canlı Yahudi cemaatinin sürekli bir hatırlatıcısı. Avusturyalı mimar Grunanger tarafından tasarlanan bina, Balkanlar'ın en büyüğü ve Avrupa'nın en büyüklerinden biridir. Farklı tarzların hoş bir karışımına sahiptir. Benim için çok pratik bir Yahudi değil, Yahudi cemaatinin üyeleriyle favori bir buluşma yeri. Güzel camiye ve çevresindeki kiliselere bu kadar yakın olması, ona özel bir lezzet katıyor ve onlarca yıl önce hoşgörünün nasıl göründüğünü merak etmenizi sağlıyor.
Yahudi turistlerden Bulgaristan Yahudi cemaatinin 50.000 üyesinin kurtarılmasını ve Trakya, Makedonya ve Pirot Yahudilerinin sürgüne gönderilmesini anan Sofya'daki Kurtuluş Anıtı'nı ziyaret etmelerini isteyeceğim. İkinci dünya savaşı. Bulgarların çok ender anlatılan çok dikkate değer bir eylemi için küçük bir takdir ifadesi."
Kedisever Irit Lillian...
Kedileri çok seviyor. Hatta bir kaç kez kedi ısırmasından dolayı aşı olmuşluğu var. Muhtemelen yakın bir zamanda İsrail Büyükelçisi, Ankara ve Van kedilerine kançılaryanın kapılarını açar.
Eğer Türkiye'deki hayvansever lobiyi keşfederse hayvan hakları konusunda onu bazı etkinlerde ön saflarda görebiliriz. Ancak köperseverler fazla sevinmesin. O köpek değil kedi seviyor.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Seçilmiş Kaynakça
https://www.bhol.co.il/news/1429307
https://news.walla.co.il/break/3531219
https://www.basnews.com/tr/babat/667435
https://www.ynet.co.il/news/article/rjnyre11o
https://www.ynet.co.il/news/article/hyn5d0hzi
https://bg.linkedin.com/in/irit-lillian-035a85130
https://www.hamal.co.il/post/-MontKT_JV_JmTQX-R4v
https://www.globes.co.il/news/article.aspx?did=1001217662
https://www.israelhayom.co.il/news/geopolitics/article/13081191
https://www.srugim.co.il/713893-אחרי-12-שנים-מונתה-שגרירה-ישראלית-לטורק
https://mitvim.org.il/publication/יחסי-ישראל-טורקיה-אינם-תלויים-רק-בנתני/
https://nournews.ir/He/News/58922/מינוי-ממונה-על-היחסים-ישראל-באנקרה
https://www.salom.com.tr/haber/123344/israilli-genclerden-turkiyeye-mesaj
https://vagabond.bg/irit-lillian-israels-ambassador-her-favourite-spots-bulgaria-666
https://www.salom.com.tr/koseyazisi/123037/turkiye-israil-arasindaki-balayi-donemi-surer-mi
https://www.kurdistan24.net/tr/story/ 82049-İsrail,-Ankara-Büyükelçisi-olarak-Lillian’ı-atadı
https://tr.eferrit.com/kizlar-icin-i%CC%87branice-i%CC%87simler-ve-anlamlari/
https://www.timesofisrael.com/israels-top-diplomat-in-turkey-were-not-going-into-a-perfect-marriage/
https://embassies.gov.il/ankara/AboutTheEmbassy/Pages/MisyonŞefi.aspx
https://www.aa.com.tr/en/middle-east/irit-lillian-appointed-israel-s-new-ambassador-to-turkiye/2688921
https://www.gov.il/en/Departments/news/pm-lapid-meets-with-turkish-president-erdogan-20-sep-2022
https://www.yeniakit.com.tr/haber/irit-lillian-kimdir-irit-lillian-hangi-gorevlerde-bulundu-1506617.html
https://www.izmir.bel.tr/tr/Haberler/baskan-soyer-israil-in-ankara-buyukelciligi-maslahatguzarini-agirladi/45717/156