Ukrayna’da mezhep çatışması... Fener’in artan rolü... Polonya örneği ve...

Bu sefer de Ukrayna’da mezhep çatışmasına tarihten örnekler de veren, Polonya’daki duruma dikkat çeken bir başka analizle aynı meseleyi sürdürüyoruz.

Kuzey Avrupa’daki 3 Baltık ülkesinden biri olan Litvanya merkezli haber sitesinde yer alan “analiz”de kaydedilenler yine Fener’in artan rolüne dikkat çekiyor.

"Ukrayna Ortodoks Kilisesinin gelecek otosefal statüsüne tarihsel bakış: Polonya örneği” diye de başlıklandırılabilecek yorumda, Katolikler ile Ortodokslar arası çatışmada, Fener’in artan rolü hatırlatılıyor.

Ukrayna, Fener Rum Patrikhanesi'nden kendi kilisesinin otosefal (bağımsız) statüsünün tanınmasını bugün istiyor.

Gazeteci Rakocevic, "Polonya Ordodoks Kilisesinin tarihi, Ukrayna'da mı kendini tekrarlayacak?" adlı yazısında Polonya Otosefal Kilisesi ve gelecek Ukrayna Otosefal Kilisesinin tarihlerini karşılaştırıyor… Rakocevic özetle şunları kaydediyor

:

1924 yılında Polonya'da ne oldu?

Nüfusunun çoğunluğu Katolik olan Polonya’da, Ortodoks mezhebi 10. yüzyıldan beri oluşmaya başlamıştı.

Ülkenin doğu bölgelerinde (bu bölgeler bugün Ukrayna ve Belarusya'nın batı sınırları yanında bulunuyor) ilk manastırlar, Katoliklerin baskısından savunmak amacıyla kurulmuştu. 18. yüzyıldaki Polonya'nın parçalanmasının sonucu olarak, Rus İmparatorluğu'nun kontrolü altına giren bölgelerdeki Ortodoks cemaati, Rus Ortodoks Kilisesi'nin yetki alanına da girmişti.

20. yüzyılın başında Sovyetler-Rus Ortodoks Kilisesi ilişkelerinin pek zor bir döneminde Polonya Kilisesi Metropolisi Dionizy, otosefal statüsü için Rus Patriğine başvurdu.

Metropolis, ülkedeki kilisenin Moskova'dan bağımsız olmasını isteyen Polonya hükümeti tarafından da desteklendi. Ama Rus Patriği Tikhon, bu başvuruya ‘Hayır' dedi.

Rus Patriğinin reddetmesinden sonra Dionizy, Fener Rum Patrikhanesine çağrında bulundu.

Patrik VII. Gregorios da Polonya Otosefal Kilisesi'nin başvurusunu inceleyip 13 Kasım 1924'te kiliseyi "bağımsız" ilan etti.

Bugünkü Ukrayna'da benzer gelişmeler yer alıyor

Jelena Rakocevic'in anlattığı gibi Ukrayna'da tarih kendini tekrarlıyor. Otosefal statüsünü isteyen Kiev, Fener Rum Patrikhanesine başvuruyor; Moskova da protesto ediyor.

Fener kararının nedeni de aynı olabilir.

Yüzyıl önce Patrik, 17. yüzyılda Kiev Metropolisinin Moskova Rus Kilisesinin yetki alanına girmesini “kanunsuz” olarak tanıdı.

Ukrayna Kilisesi ile ilgili karar, buna da dayanabilir.

Fakat bundan farklı şeyler de var.

Polonya Kilisesinde otosefal statüsü kararı ittifakla verildi; çünkü muhalefet eden başpapazlar sınır dışı edilmişti.

Ukrayna'da otosefal statüye karşı çıkan binlerce başpapaz, sınır dışı edilemediğinden ülkede mezhepler arası savaş da başlayabilir.

'Patrik Bartholomeos iki kez düşünmeli’

Patrik Gregorios'un kararı Katolikler ve Ortodokslar arası çatışmaları teşvik etti.

Polonya Ortodoks Kilisesinin “otosefal" statüsünün tanınmasından sonra Katoliklerin Ortodokslara baskısı da arttı.

Katolikler, çok sayıda katedral ve kiliseyi ele geçirdi; onlarca kilise de imha edildi.

Yazıyı kaleme alan gazeteci, Rakocevic "Ukrayna'nın geleceği de aynı mı olacak?" diye soruyor.

Bundan başka arşivlere göre Polonyalı diplomatlar, Patriğe ve bazı başpapazlara 'hediyeler' gönderdi.

Bununla ilgili olarak ise Rakocevic, "Patrik Bartholomeos ile ilgili kanıtsız iddialar etmek istemiyorum ama maalesef para, siyasetin lokomotifidir ve otosefal statüsü (Varşova için yüz yıl önce olduğu gibi) Kiev için politik bir anlam taşıyor" diye yazdı.

Yıllarca süren çatışmalardan sonra Polonyalı Ortodokslar, Rus Ortodoks Kilisesinin kontrolü altına döndü.

1948 yılında Fener Rum Patrikhanesinin kararı feshedildi ve Rus Patriğinin otosefal statüye izniyle bu karar değiştirildi.

Polonyalı başpapazlar neye ulaştı?

Bağımsızlığı tanındı ama kanlı çatışmalar devam etti ve Ortodokslara baskı arttı.

"Patrik Bartholomeos iki kez düşünmeli – 1924'te Polonya barut fıçısı oldu; bugünkü Ukrayna da nükleer bomba gibidir."

.

Çeviri: Ayla Demirli

.