Mavi Marmara saldırısından sonra bozulan Türkiye-İsrail ilişkileri, bu günlerde İsrail’in geri adım atmasıyla yeniden düzelme sürecine girmiş görünüyor. İsrail, Türkiye’nin barış şartlarını (özür, tazminat vs.) kabul etme eğiliminde.
Haberlerden öğreniyoruz; İsrail, Akdeniz’de bulduğu doğalgaz’ı, ekonomik açıdan rantabl olabilmesi için Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşımak zorundaymış. Görülüyor ki İsrail’in Türkiye’ye karşı değişme eğiliminde olan politik tavrının temelinde başta ekonomik kaygılar yatmaktadır.
Medya’yı hemen devreye soktular; “Bu sene Türkiye’ye çok sayıda İsrailli turist gelecek”miş!..
Enerji oyununa şu sıralar Mısır da dahil olmak istiyor. Onlar da Türkiye ile ilişkilerini düzeltmek istiyorlar. Çünkü onlar da doğalgaz bulmuşlar ve muhtemelen Türkiye’yi bir pazar ve geçiş ülkesi olarak görüyorlar.
Katar, “Türkiye-Rusya krizi”nden sonra istediğimiz kadar LNG (sıvı gaz) verecek. Hem Türkiye ile dostluk geliştirecek hem de para kazanacak.
Kuzey Irak Bölgesel Kürt Yönetimi, Türkiye ile iyi geçinmek için çaba harcıyor. Onun da derdi öncelikli olarak ekonomi.
Kafkasya’ya baktığımızda Gürcistan ve Azerbaycan hep yanımızda. Onlar da bizden para kazanıyorlar ayrıca her türlü desteğe muhtaçlar.
Türkmenistan doğalgazı da Türkiye üzerinden Avrupa’ya ulaştırılacak (Tanap) Türkmen kardeşlerimiz de ekonomilerini düzeltecekler.
Kuzey Afrika’dan zaten doğal gaz alıyoruz. Türkiye, onlar için de enerji pazarı. Ayrıca bu ülkeler farklı alanlarda Türkiye’den destek alıyorlar.
Gelelim AB’ne; bilumum AB ülkeleri Suriyeli sığınmacı krizinden ve Türkiye-Rusya restleşmesinden hemen sonra ‘chapter’ları (sanırım 17 ve sonrası) görüşmeye açtılar. Zaten Ukrayna-Rusya gerilimi AB ülkelerini fazlasıyla rahatsız etmiş, Türkiye daha bir önem kazanmıştı. (Enerji konusunda Rusya’ya bağımlı olmak istemiyorlardı) AB açısından da Türkiye, enerji köprüsü konumunda olan kilit ülkeydi.
ABD’nin oyun stili ayrı bir chapter!.. Onu bu yazıda ele almayacağım.
Suud-i Arabistan, Ürdün, Bahreyn, Kuveyt vs. Arap ülkelerinin konuya ilgileri konjonktürel; şimdilik farklı durumda konumlanmış görünüyorlar.
Rusya, İran, Irak ve Suriye’ye gelince, kendimizi, ayrı bir cephenin içinde buluyoruz. Onlar da “Enerji Oyunu”nun karşı takımı.(Ülkeleri daha farklı da gruplayabiliriz.)
Rusya ve Suriye ile şu an için ilişkilerimiz oldukça kötü. İran’la güç savaşı yapıyoruz. (İran, politikasını bölgedeki Şii yapılanması üzerinden sürdürüyor.) Irak (merkezi hükümet) bir o yana bir bu yana savruluyor.
Aslında açıktan oynanan bu enerji oyununun arka planında güvenlikten tutun da sosyal, siyasal ve kültürel açılardan birçok kaygının olduğunu görürüz.
Peki, daha nice yüzyıllar görmesini dilediğimiz dünyamızın bu yüz yılında fosil yakıtlar yakılıp bitirildiğinde ve dünyamız yenilenebilir enerji kullanımına başladığında ne olacak!..
Elbette yeni oyunlar kurulacak, yeni çatışma alanları açılacak.
Bu arada İsrail’i gözden kaçırmayalım!.. Mısır’da Sisi’yi, Suriye’de Esed’i destekleyen bu ülke, kendi güvenliğini bu diktatörler eliyle sağlama almak düşüncesiyle bu ülkelerdeki demokratik halk hareketlerini engelleyerek bu günkü kaotik ortama zemin hazırlamıştı aslında. Şimdi kim bilir Putin’in ve Hamaney’in kulağına neler fısıldıyordur.
Gelelim Türkiye’ye; Türkiye, son zamanlarda dış politika tercihlerini, tarihi sorumluluk bilinciyle harekete geçirmeye çalışıyor. Diktatörlere karşı demokratik halk hareketlerini destekliyor.
İsrail’in yaptığı gibi Türkiye de, senaryosunu kendisinin yazdığı oyunu oynamak istiyor. Bu durum başta İsrail olmak üzere birkaç başka ülkeyi de rahatsız ediyor.
Demek ki Türkiye, bu enerji oyununda da doğru olanı yapıyor. Türkiye’nin dış politikasını seviyesizce eleştiren yerlilerimiz… Meraklanmasınlar. Gereken yapılmaktadır ve yapılmaya devam edilecektir.
Devlet işlerinde süreklilik, uluslararası ilişkilerde çıkarlar esas olduğuna göre ve artık bilgi çağında olduğumuza göre, ilişkilerimizde rasyonel davranmak bizim de hakkımız.