Enerjide 2025 böyle geçti

İstanbul

Yılın ilk yarısında Türkiye'de hidrokarbon arama ve üretim faaliyetleri hız kazandı. Şırnak Gabar'da günlük petrol üretimi 81 bin varile ulaşırken, Türkiye'nin toplam üretimi günlük 132 bin varil seviyesini gördü. Karadeniz'deki Sakarya Gaz Sahası'nda ilk fazın tamamlanmasıyla günlük üretim 9,5 milyon metreküpe çıktı, Göktepe-3 Kuyusu'nda 75 milyar metreküplük yeni doğal gaz keşfi yapıldı. Sakarya Gaz Sahası'nda doğal gaz üretimini 2 katına çıkaracak Türkiye'nin ilk yüzer doğal gaz üretim platformu Osman Gazi'nin Karadeniz'e ulaşması yeni üretim hedeflerinin göstergesi oldu.

Doğal gazda arz güvenliği ve bölgesel rol güçlendi. Türkmenistan ile yapılan anlaşmalar kapsamında 20 yılı aşkın süredir ilk kez boru gazıyla Türkiye'nin sınır komşusu olmayan bir ülkeden tedarik sağlandı ve swap yöntemiyle Türkmen gazı Türkiye'ye akmaya başladı.

Türkiye üzerinden Nahçıvan'ın doğal gaz ihtiyacını karşılamak üzere günlük 2 milyon metreküp taşıma kapasitesine sahip Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı hizmete alındı.

Suriye'nin enerji ihtiyacının karşılanması için Kilis'ten Halep'e doğal gaz ihracatının yapılacağı boru hattı bağlantısı tamamlandı. Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ'nin (BOTAŞ) yüzer LNG depolama ve gazlaştırma ünitesinin (FSRU) ilk kez yurt dışında görev alacak olması, Türkiye'nin altyapı kabiliyetini bölgesel ölçekte öne çıkardı.

Yenilenebilir enerjide kapasite ve yatırımlar dikkati çekti. 2035'e kadar güneş ve rüzgarda 120 bin megavat kurulu güç hedefi doğrultusunda, toplam 2 bin megavatlık Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) 2024 yarışmaları yoğun katılımla gerçekleştirilirken, ilk YEKA yüzer güneş enerjisi santrali için Demirköprü Barajı aday bölge olarak belirlendi.

Küresel enerji piyasalarında ise jeopolitik kaynaklı gelişmeler öne çıktı. Gazprom'un Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatını durdurması, ABD'nin Rusya'nın petrol ticaretini hedef alan yaptırım kararları ile Venezuela'ya yönelik petrol satışına tanınan muafiyeti iptal etmesi piyasalar tarafından yakından izlendi. Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı bazı üretici ülkelerden oluşan OPEC+ grubuna üye sekiz ülkenin gönüllü üretim kesintilerini kademeli olarak sonlandırarak üretimi artırma kararı ise arz tarafında belirleyici gelişmeler arasında yer aldı.

Bu gelişmeler, yılın ilk yarısında enerji sektöründe Türkiye'nin üretim, altyapı ve diplomasi alanlarında ağırlığını artırdığı, küresel ölçekte ise yenilenebilir enerji büyümesi ile fosil yakıt piyasalarındaki dengelerin eş zamanlı şekillendiği bir tablo ortaya koydu.

Enerji arz güvenliğini sağlama ve dışa bağımlılığı azaltma hedefleri doğrultusunda Türkiye, yılın ikinci yarısında enerji filosuna 2 yeni derin deniz sondaj gemisi dahil etmesiyle dünyanın en büyük 4. derin deniz sondaj filosuna sahip ülke konumuna yükseldi.

Üretim açısından Türkiye için bir dönüm noktası ise Diyarbakır, Gabar ve Batman'da yaklaşık 4 milyar dolarlık petrol rezervinin keşfedilmesi oldu.

Türkiye'nin toplam elektrik kurulu gücü, kasım ayı itibarıyla 121 bin 782 megavata yükseldi, 75 bin 615 megavatlık bölümünü yenilenebilir enerji kaynakları oluşturdu. Böylece yenilenebilir enerjinin toplam kurulu güç içindeki payı yüzde 62'ye ulaştı.

Bu dönemde yatırım tutarı yaklaşık 4 milyar dolar ve toplam 3 bin 800 megavat kurulu gücünde güneş ve rüzgar enerjisine dayalı Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları (YEKA) GES ve RES-2025 yarışmaları yapıldı.

Suriye'de yaşamın tekrar normale döndürülebilmesi amacıyla Azerbaycan gazının Türkiye-Suriye Doğal Gaz Boru Hattı üzerinden Kilis'ten geçirilerek Suriye'ye verilmesiyle, Türkiye'den Suriye'ye ilk doğal gaz akışı başladı.

Bu dönemde, Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı'ndan petrol akışı yeniden başladı.

Türkiye nükleer enerjide ve nükleer enerji teknolojilerinde kendi yolunu açtı. Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin (NGS) 1'inci güç ünitesinde temel inşaat çalışmaları tamamlanırken, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının başlattığı "Yerli Nükleer Reaktör Geliştirilmesi Çağrısı" ile net sıfır emisyon hedefine katkı sağlayacak yüksek teknoloji reaktörler, Türk sanayisinin yerli üretim yetkinlikleriyle TENMAK ve TÜBİTAK enstitüleri ve üniversitelerin katkısıyla ülkeye kazandırılacak.

Öte yandan Türkiye, yılın ikinci yarısında da enerji vizyonuna genişletecek ve ticari esnekliği güçlendirecek işbirliklerine imza attı. Bu kapsamda Umman, Libya, Pakistan, ABD, Gambiya, Gabon, Kuveyt ve Pakistan gibi ülkelerle enerji alanında ortaklık anlaşmaları yapıldı. Ayrıca Türkiye, 2026'da Pakistan'ın 3 deniz, 2 kara sahasında petrol ve doğal gaz arayacak.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, enerjide söz konusu dönemde öne çıkan bazı gelişmeler şöyle:

1 OCAK

- Şırnak'ta Gabar Dağı Şehit Aybüke Yalçın Petrol Sahası'nda yeni yılın ilk petrol sondaj kuyusunun açılışı yapıldı.

- Rus enerji şirketi Gazprom, Ukrayna üzerinden Avrupa'ya doğal gaz sevkiyatının durdurulduğunu bildirdi.

9 OCAK

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, günlük 210 megavatlık elektriği 7 ayrı noktadan Suriye'ye verdiklerini bildirdi.

10 OCAK

- ABD Hazine Bakanlığı, Rusya'nın büyük petrol üreticilerinden Gazprom Neft ve Surgutneftegas'ı, 180'den fazla gemiyi, çok sayıda petrol tüccarını, petrol sahası hizmet sağlayıcısını ve enerji yetkilisini yaptırım listesine eklediğini açıkladı.

28 OCAK

- Türkiye'nin güneş enerjisi kapasitesi son 2,5 yılda 2 katına çıkararak 19,6 gigavata ulaştı.

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının, 5 ayrı bölge için toplam 1200 megavatlık rüzgar enerjisine dayalı YEKA RES-2024 yarışmaları 40 şirketin katılımıyla yapıldı.

3 ŞUBAT

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, 2024'te Türkiye'nin elektrik üretiminin 348,9 milyar kilovatsaat, elektrik tüketiminin ise 347,9 milyar kilovatsaatle rekor seviyeye ulaştığını bildirdi.

4 ŞUBAT

- Bakanlığın 6 ayrı bölge için toplam 800 megavatlık güneş enerjisine dayalı YEKA GES-2024 yarışmaları 67 şirketin katılımıyla yapıldı.

11 ŞUBAT

- BOTAŞ ile Türkmengaz arasında 1,3 milyar metreküplük Türkmen gazının Türkiye'ye tedariki konusunda anlaşmaya varıldı. Bakan Bayraktar, 20 yıldan sonra ilk kez Türkiye'nin kendi sınırları olmayan bir ülkeden boru gazıyla tedarik yapacağını aktardı.

- Bakan Bayraktar, Türkiye ile Endonezya arasında enerji ve madencilik alanlarında işbirliği zaptı imzalandığını bildirdi.

13 ŞUBAT

- Bayraktar, Türkiye ile Pakistan arasında enerji dönüşümü ve madencilik alanlarında mutabakat zaptı imzaladıklarını duyurdu.

19 ŞUBAT

- Bakan Bayraktar, geçen yıl 60 yeni yerleşim yerine doğal gaz ulaştırıldığını, doğal gaz erişimi olan yerleşim yeri sayısının 913'e ulaştığını bildirdi.

23 ŞUBAT

- Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY), petrol ihracatının yeniden başlatılması konusunda Irak ile anlaşma sağlandığını açıkladı.

26 ŞUBAT

- Türkiye'de, 24 Şubat'ta günlük 333,7 milyon metreküp doğal gaz tüketimiyle rekor kırıldı.

- ABD Başkanı Donald Trump, Başkan Joe Biden döneminde Venezuela'ya sağlanan petrol satışına ilişkin muafiyet anlaşmasını iptal ettiğini açıkladı.

1 MART

- Türkmen gazının "swap" yöntemiyle Türkiye'ye sevkiyatına başlandı.

3 MART

- Libya, 2008'den bu yana ilk kez uluslararası şirketlere yönelik, karada ve açık denizlerde yeni petrol ve gaz sahalarının keşfi için ihaleye çıktı.

5 MART

- Günlük 2 milyon metreküp taşıma kapasitesine sahip Iğdır-Nahçıvan Doğal Gaz Boru Hattı, Türkiye üzerinden Nahçıvan'ın doğal gaz ihtiyacını karşılamak üzere hizmete alındı.

8 MART

- Bakan Bayraktar, Türkiye'nin günlük petrol üretiminin 132 bin varile ulaştığını bildirdi.

12 MART

- Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO), TransAtlantic Petroleum ve Continental Resources ile Diyarbakır Havzası'ndaki konvansiyonel olmayan petrol ve gaz kaynaklarının geliştirilmesi için ortak girişim anlaşması imzaladı.

26 MART

- Uluslararası Yenilenebilir Enerji Ajansı (IRENA) küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin 2024'te yıllık yüzde 15,1 büyümeyle 4 bin 448 gigavat seviyesine ulaştığını bildirdi.

1 NİSAN

- OPEC+ grubunun 8 üyesi, günlük 2,2 milyon varillik gönüllü üretim kesintisini kademeli olarak sonlandırarak üretimi artırmaya başladı.

15 NİSAN

- Gaz İhraç Eden Ülkeler Forumu (GECF), küresel doğal gaz tüketiminin 2024'te tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşarak 4 trilyon 170 milyar metreküpe çıktığını kaydetti.

21 NİSAN

- Bakan Bayraktar, Sakarya Gaz Sahası'nda günlük 9,5 milyon metreküp üretime ulaşılarak ilk fazın tamamlandığını bildirdi.

23 NİSAN

- Küresel Rüzgar Enerjisi Konseyi (GWEC), küresel rüzgar enerjisi kurulu gücünün geçen yıl önceki yıla göre 117 gigavatlık rekor artışla 1136 gigavata yükseldiğini belirtti.

4 MAYIS

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Türkiye'nin nükleer programı içinde yerli sanayi katkısının artırılması amacıyla Nükleer Enerji Tedarikçi Bilgi Sistemi'ni kullanıma açtı.

13 MAYIS

- Bakan Bayraktar, BOTAŞ ile Mısır'ın kamu enerji şirketi EGAS arasında imzalanan sözleşme ile BOTAŞ envanterindeki bir FSRU'nun ilk kez yurt dışında dönemsel görev yapacağını bildirdi.

17 MAYIS

- Cumhurbaşkanı Erdoğan, Karadeniz'deki Göktepe-3 Kuyusu'nda 75 milyar metreküplük yeni doğal gaz keşfi yapıldığını duyurdu.

19 MAYIS

- Bakan Bayraktar, Şırnak Gabar'da 81 bin varillik günlük üretime ulaşıldığı bilgisini verdi.

23 MAYIS

- Bakan Bayraktar, Kilis'ten Halep'e doğal gaz boru hattı bağlantısını tamamladıklarını açıkladı.

29 MAYIS

- Sakarya Gaz Sahası'nda doğal gaz üretimini 2 katına çıkaracak Türkiye'nin ilk yüzer doğal gaz üretim platformu Osman Gazi, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın katıldığı törenle Karadeniz'e uğurlandı.

3 HAZİRAN

- TPAO, Hazar Denizi'nin Azerbaycan'a ait kesiminde yer alan Şafak-Asiman Doğal Gaz Sahası'na yüzde 30 payla ortak olduğunu duyurdu.

12 HAZİRAN

- Türk mühendisler tarafından inşa edilen Oruç Reis sismik araştırma gemisi, kıtalar arası ilk görevini tamamladı.

25 HAZİRAN

- TPAO ile Libya Ulusal Petrol Kurumu (NOC), Libya'da 2 boyutlu sismik araştırma yapmak üzere mutabakat zaptı imzaladı.

27 HAZİRAN

- Türkiye'nin ilk YEKA yüzer GES'i için aday bölge olarak Demirköprü Barajı belirlendi.

- GWEC, küresel deniz üstü rüzgar enerjisi kurulu gücünün 2024 sonu itibarıyla 83 gigavata ulaştığını bildirdi.

1 TEMMUZ

- Somali'de gerçekleştirdiği 234 günlük ilk kıtalar arası görevini başarıyla tamamlayan Oruç Reis Sismik Araştırma Gemisi, 9 ay sonra Mavi Vatan'a döndü.

14 TEMMUZ

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye ile Umman arasında enerji alanında işbirliğine ilişkin mutabakat zaptı imzalandığını bildirdi.

17 TEMMUZ

- Türkiye ile Libya arasında madencilik ve enerji alanında iyi niyet anlaşması imzalandı.

18 TEMMUZ

- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, Türkiye'nin enerji filosuna yeni katılan 7'nci nesil 2 derin deniz sondaj gemisinin ilkinin ocakta, diğerinin şubatta göreve hazır olacağını bildirdi.

31 TEMMUZ

- Türkiye ile Gabon arasında enerji, hidrokarbon ve madencilik alanında 3 anlaşma imzalandı.

5 AĞUSTOS

- Dünya Bankasından Türkiye'nin enerji iletim sisteminin dönüşümü için 748 milyon dolarlık uygun koşullu dış kaynak temin edildi.

27 AĞUSTOS

- Yerli ve milli iki yeni sondaj kulesi "Seyit Onbaşı" ve "Naim Süleymanoğlu" Şırnak'taki sahalarda sondaja başladı.

9 EYLÜL

- Bakan Bayraktar, BOTAŞ ile BP arasında 3 yıl geçerli olacak bir LNG alımı anlaşması, Oman LNG arasında işbirliği anlaşması imzalandığını bildirdi.

10 EYLÜL

- BOTAŞ ile ABD'li LNG üreticisi Cheniere LNG tedarik anlaşması imzaladı.

24 EYLÜL

- BOTAŞ ile Mercuria 20 yıllığına yaklaşık 70 milyar metreküplük LNG anlaşmasına imza attı.

25 EYLÜL

- Türkiye ile ABD nükleer enerji alanındaki ortaklığı derinleştirecek Stratejik Sivil Nükleer İşbirliği Mutabakat Zaptı'nı imzaladı.

30 EYLÜL

- Bayraktar, Türkiye'nin enerji filosuna katılan iki yeni sondaj gemisinden ilkinin Mersin Taşucu Limanı'na ulaştığını bildirdi.

6 EKİM

- Türkiye Elektrik İletim AŞ (TEİAŞ) tarafından yürütülecek Elektrik İletim Sisteminin Dönüşümü Projesi'ni hayata geçirilmesi amacıyla Dünya Bankası ile toplam bütçesi 1,5 milyar dolar olan dış finansman paketinin 750 milyon dolarlık ilk faz kredi anlaşması imzalandı.

17 EKİM

- Türkiye ile Gambiya arasında enerji alanında işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Gambiya Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Enerji Alanında İşbirliğine ilişkin Mutabakat Zaptı" imzalandı.

21 EKİM

- Türkiye ile Kuveyt arasında enerji alanında işbirliğine ilişkin mutabakat zaptı Bakan Bayraktar ile Kuveyt Elektrik, Su ve Yenilenebilir Enerji Bakanı, Maliye Bakan Vekili ve Ekonomik İşler ile Yatırımdan Sorumlu Devlet Bakanı Dr. Subaih Abdulaziz Abdulmohsen el-Muhaizem tarafından imza altına alındı.

23 EKİM

- Bakan Bayraktar ile Umman Enerji ve Madenler Bakanı Salim bin Nasser Al Aufi tarafından "Umman Sultanlığı Enerji ve Maden Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Arasında Madencilik ve Kritik Mineraller Alanında İş Birliği Mutabakat Zaptı" imzalandı.

31 EKİM

- Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), elektrik desteklerinin daha adil dağıtılmasını sağlamak amacıyla, 2026'da mesken tüketici grubuna yönelik yıllık elektrik tüketim limitini 4 bin kilovatsaat olarak belirledi.

9 KASIM

- Abdülhamid Han sondaj gemisi, Karadeniz görevinde 1 yılını tamamladı.

23 KASIM

- Türkiye, 2026'da düzenlenecek COP31'in dönem başkanı ve ev sahibi oldu.

3 ARALIK

- BOTAŞ, enerji şirketleri ENI ve SEFE ile uzun dönemli LNG tedarik anlaşması imzaladı.

- Avrupa Birliği (AB) kurumları, Rusya'dan doğal gaz ve LNG ithalatının 2027 sonbaharına kadar aşamalı biçimde sonlandırılmasında anlaştı.

4 ARALIK

- Türkiye'nin Karadeniz'de görev yapacak 6. derin deniz sondaj gemisi, Mersin'in Taşucu Limanı açıklarına demirledi.

11 ARALIK

- Türkiye'nin ilk Milli Yüzer Depolama ve Yeniden Gazlaştırma Ünitesi (FSRU) gemisi Ertuğrul Gazi, 100. gemiden gemiye transfer (ship-to-ship) operasyonunu başarıyla tamamladı.

17 ARALIK

- Avrupa Parlamentosu (AP), AB ülkelerinin Rusya'dan doğal gaz ve LNG ithalatını 2027 sonbaharına kadar aşamalı biçimde sonlandırmasını içeren yasal düzenlemeyi kabul etti.

Kaynak: AA