Cennetmekan Sultan Abdülhamid'in fermanı ile yaptırılan ve Avrupa’nın üçüncü, Balkanların ise en büyük sinagogu olan Edirne Büyük Sinagogu’nda bir araya gelen Yahudi cemaati, Türkiye Cumhuriyeti’nin bekası ile Cumhurbaşkanı Erdoğan için özel dua etti.
Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce restorasyonu gerçekleştirilen ve Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç’ın katılımıyla açılışı yapılan, Avrupa’nın en büyük sinagogları arasında yer alan Edirne Büyük Sinagogu’nda, Ramazan’da iftar verilecek. Türk Musevi Cemaati, Avrupa’nın üçüncü, Balkanların en büyük sinagogu olan Edirne Büyük Sinagogu’nda Ramazan’da ilk kez iftar vermeye hazırlanırken, Türk Musevi Cemaati Başkanı İshak İbrahimzadeh, geçmiş dönem Başkanı Silvyo Ovadya, Başkan Vekilleri Moris Levi ve Jozef Nassi’nin ev sahipliğinde ve Vakıflar Bölge Müdürü Osman Güneren’in katılımlarıyla, cemaat basın mensuplarıyla kahvaltıda bir araya geldi."BALKANLARIN EN BÜYÜK SİNAGOGUNDA SENELER SONRA İLK KEZ İFTAR AÇMANIN MUTLULUĞUNA ERİŞECEĞİZ"
Türk Musevi Cemaati Başkanı İshak İbrahimzadeh, Edirne Büyük Sinagogu’nda seneler sonra ilk kez iftar açma mutluluğuna erişeceklerini belirterek, "Bunlardan bir tanesini halk iftarı şeklinde gerçekleştireceğiz. Evlere ya da sosyal hizmetlerimizin herhangi bir yere iftarı varsa biz İstanbul’da son 2 senedir katkımızı Darülaceze’de yaptık. Eğer öyle bir katkımız olabilecekse, bir şekilde iftarını açmakta katkı verebileceğimiz bir aile varsa mutlaka onların iftarına katkıda bulunup onlarla paylaşmak istiyoruz. Bunun dışında da ayın 22’sinde inşallah saat 20.00’da burada olacağız. İlk olarak Osmanlı’da Yahudi kıyafetleri konulu bir sergi açılışımız olacak. Onun dışında saat 20.30’da Kültür Bakanlığımızın İlahiler Korosu’nun bir dinletisi olacak. Saat 21.01’de de hep beraber burada özellikle Edirne protokolü ve halkıyla iftarımızı açacağız. İstanbul’dan da biz cemaat olarak geleceğimiz gibi Sayın Bülent Arınç ve Vakıflar Genel Müdürümüz Adnan bey başta olmak üzere protokole özel davetlerimiz olacak. İnşallah gelen herkesle burada ilk iftarımızı seneler sonra hep birlikte açma mutluluğuna erişeceğiz" dedi.
Açılmış olan ya da yeniden yapılmış olan hiçbir sinagogun, Edirne Büyük Sinagogu kadar ses getirmediğini dile getiren İbrahimzadeh, "Bunun için öncelikle Edirne halkına, bunu destekleyenlere çok teşekkür ediyorum. Umuyorum ki bu sinagogumuzla beraber hem Edirne’mizi ayağa kaldıracağız hem de memleketimiz içindeki huzura, barışa hep birlikte katkıda bulunacağız" ifadelerini kullandı.
GÜNEREN: "EDİRNE BÜYÜK SİNAGOGU, EDİRNE’NİN TURİZM DESTİNASYONUNA BÜYÜK KATKI SAĞLAYACAK"
Vakıflar Bölge Müdürü Osman Güneren de "Edirne için Selimiye Camii çok büyük bir şanstır. Edirne’ye gelen ziyaretçi sayısının hem sayısını arttırmıştır hem de niteliğini arttırmıştır, yükseltmiştir. Edirne’ye gelen kişiler bugün UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’nde neresi var diye dünyanın dört bir yanında tarama yapıyor ve özellikle oraya gidiyor. Dolayısıyla Edirne böylelikle çok daha fazla turizm potansiyeli olduğu için çok daha fazla insan gelecek. Bu destinasyona şu anda Edirne Büyük Sinagogu da katılmıştır" şeklinde konuştu.
CUMHURBAŞKANI ERDOĞAN’A ÖZEL DUA
Öte yandan, Türk Musevi Cemaati üyeleri, toplantı öncesi sabah saatlerinde Edirne Büyük Sinagogu’nda dua etti. Cemaat, dualarında, Türkiye Cumhuriyeti’nin bekası ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın başarısı için özel olarak yer verdi.BALKANLARIN EN BÜYÜK, AVRUPA’NIN 3. BÜYÜK SİNAGOGU
Ocak 1906’da Osmanlı Hükümeti’nin izni ve II. Abdülhamid’in fermanıyla yaptırılan ve 3 semavi dinin ibadethanelerine ev sahipliği yapan Edirne’nin en önemli inanç merkezlerinden biri olan Büyük Sinagog, Balkanların en büyük, Avrupa’nın ise üçüncü büyük sinagogu olma özelliğine sahip.RESTORASYON ÇALIŞMALARI 5 YILDA TAMAMLANDI
Büyük Edirne Sinagogu’nun aslına uygun biçimde restore edilerek yeniden açılması, Anadolu topraklarındaki barış içinde birlikte yaşama kültürünün bir başka örneğini teşkil ediyor. Türkiye’nin farklı inanç gruplarının dini özgürlük ve toplumsal yaşam taleplerine yönelik hayata geçirdiği reformlar kapsamında 2010 yılında restorasyonuna başlanan Büyük Sinagog, 5 yıllık çalışmanın ardından ibadete açıldı.EDİRNE BÜYÜK SİNAGOGU’NUN TARİHÇESİ
[caption id="attachment_15322" align="aligncenter" width="630"]
Cennetmekan Sultan Abdülhamid Han Hazretleri[/caption]
Osmanlı’ya sığınan Sefarad Yahudileri ve diğer Yahudi cemaatleri Edirne’ye gelerek kendi mahallelerini oluştururlar. Her cemaat kendi sinagoglarını kurar ve XX. yüzyılın başlarında Edirne’deki sinagog sayısı 13’e ulaşır.
Ancak, Edirne’de 1903’teki Harik-i Kebir (Büyük Yangın) şehirde bin 514 evi yakarken, şehirde bulunan sinagogları da tahrip eder. Bu yangınla birlikte 20 bine yakın Yahudi sinagogsuz kaldığı için de yeni bir sinagogun yapılması ihtiyacı doğar.
6 Ocak 1906’da Osmanlı Hükümeti’nin izni ve II. Abdülhamid’in fermanıyla yeni sinagog yapılması süreci başlar. Sultan II. Abdülhamit’in, ’Yeni bir kagir sinagog ve ahşap hahamhane binası inşaatına’ izin veren 10 Zilkade 1323 (6 Ocak 1906) tarihli İradesi’ni takiben, Kaleiçi mevkiinde daha önce Mayor ve Pulya sinagoglarının bulunduğu arsada inşaata başlanır.
Viyana’daki Osmanlı Sefarad Sinagogu model alınarak Fransız Mimar France Depré tarafından inşa edilen ve bin 200 altın liraya mal olan sinagog, kitabesinde de yazılı olduğu gibi Nisan 1909’da, Pesah/Hamursuz Bayramı arifesinde ibadete açılır ve ’Kal Kadoş Agadol/ Büyük Sinagog’ olarak adlandırılır.
Yaptırılan yeni sinagog, 1907 yılında ibadete açılır. 1983 yılına kadar Sinagogu kullanan Yahudi cemaatinin şehri terk etmesi ile cemaatsiz kalan sinagog, vakıf mevzuatı uyarınca 1995 yılında Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce mazbutaya alınır.
Edirne Büyük Sinagogu azameti kadar, mimari özellikleriyle de ön plana çıkan bir yapıdır. Bu sinagogun bir benzeri olan Viyana Büyük Sinagogu, 1938’da Kristal Gece’de Nazi Partisi taraftarlarınca yakıldı.
Viyana’daki ibadethane ırkçılık ve antisemitizm sebebiyle geri döndürülemez bir şekilde yok edilirken, onun bir benzeri bugün Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Türk Musevi cemaatinin çabalarıyla ihya oluyor.