Kazakistan son yıllarda oldukça hızlı bir gelişim gösteriyor. Kazakistan, SSCB’nin dünya haritasından silinmesinin ardından 30 yıl boyunca adeta bir “Asya Kaplanı”na dönüştü!

Oldukça geniş doğal kaynaklara sahip Kazakistan, bu kaynaklarını akıllıca kullanarak gelişmiş kalkınma ve yüksek yaşam standartlarını yakalama konusunda büyük ilerleme sağladı. Eski Sovyet ülkelerine bakarsak; Kazakistan, Rusya’dan sonra en yüksek hayat standartlarını yakalayan ve GSYİH’si en yüksek ikinci ülke konumundadır.

Hepimizin bildiği üzere, 2019 yılının Mart ayında Kazakistan’da bir iktidar geçişi sağlandı.

Ülkenin ilk Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, yetkilerini halefi Kasım Cömert Tokayev’e devretti ve Ulusun Lideri “Elbaşı” olarak gücü elinde tutmayı başardı.

Kasım Cömert Tokayev, uzun süre Çin’de zaman geçirmiş deneyimli bir Sovyet ekolü diplomatıdır. Büyük olasılıkla, Nazarbayev’in belirlediği çok kutuplu rotaya devam edecek ve Çin ile ilişkileri genişletmek hususunda politikalar gerçekleştirecektir.

Nursultan Nazarbayev, bugünlerde ülkesinin siyasi seyrini yüzyıllar boyunca etkileyecek, modern Kazakistan’ın kurucusu olan büyük bir devlet adamı olarak anılmaktadır. Ancak onun modası geçmiş yolu, siyasetten emekli olduktan sonra devam etmeyecek gibi duruyor.

Kazak toplumundaki değişiklikleri ve yeni talepleri fark etmek oldukça kolay. Siyaseten aktif kişiler için ulusal ve Türk kimliğinin önemi artıyor.

Ülkelerinin geleceğini; Türk komşuları Özbekistan, Kırgızistan ve Türkmenistan ile birlikte Türkiye’yi de içine alarak geniş bir ittifakta gören Kazak siyasi güçlerini geçmişte de sıkça bahsettim.

2030’lu yıllarda Kazakistan’ın yeni siyasi liderlerini belirleyecek olan şey, Sovyetler ve Sovyet sonrası yılların mirasına değil; bu yeni eğilime duyulan güven olacaktır.

Bu yeni seçkinlere biraz dikkat çekmek isterim...

Bugünlerde bu genç bürokratlar 40-45 yaşlarındalar. “Bolaşak” Devlet Bursu kapsamında Batı’da oldukça iyi eğitim aldılar. Dünyaya oldukça modern bakış açılarının yanı sıra, akıcı derecede İngilizce ve Türkçe konuşuyorlar.

En bariz örneklerden birisi: Cumhurbaşkanı Tokayev’in en yakın yardımcılarından, şu anda 45 yaşında olan entelektüel Erlan Karin. Kendisi, geçtiğimiz günlerde Amerikan düşünce kuruluşu The Jamestown Foundation’a kapsamlı bir röportaj verdi. (*)

Erlan Karin, Afganistan’da Taliban’ın iktidara gelmesinden sonra Orta Asya’daki olayların gelişimine ilişkin vizyonunu bu röportajda oldukça açıklayıcı bir şekilde özetledi.

Karin’e göre: Kazak Lider Kasım Cömert Tokayev, Afganistan’daki olayların Kazakistan için doğrudan bir tehdit oluşturmadığına ve aynı zamanda bölge içi işbirliğine yeni bir ivme kazandırdığına inanıyor.

Bir başka örnek ise: Hırslı ve vatansever genç politikacı Askar Umarov. O da tıpkı Erlan Karin gibi 45 yaşında. Bu yılın Ağustos ayında Bakan Yardımcılığı görevine ataması gerçekleşti. Kendisi aslında bizler için oldukça yakın bir sima. Türkiye’ye sık sık gelen Umarov, TÜRKSOY’un projelerine oldukça aktif bir şekilde katılım sağlıyor.

Askar Umarov, “TÜRKSOY” himayesinde Kazakistan’da "Türk Dünyası ve Enformasyon Alanı" programını tanıttı. 2013 yılında ise “Uluslararası Türk Akademisi” Başkan Yardımcısı oldu.

Yeni nesil Kazak politikacılardan bir diğeri ise; 2021’in başında Kazakistan Parlamentosu’nun alt kanadı olan “Meclis”e Milletvekili seçilen popüler bloğuyla ünlü halk figürü Aydos Sarım.

Aydos Sarım ise 46 yaşında ve Kazak diline devlet desteğinin genişletilmesinin ve milli tarihin araştırılmasının aktif bir destekçisi olarak biliniyor. Sarım, 2019 yılında Kazak Halk Figürü olarak ABD’yi ziyaret ettiğinde Amerikan Dış İşleri Bakanlığı ve ABD Senatosu onu resmi davetli olarak kabul etti.

Şimdi gelelim asıl sorulara:

- Kazakistan, Türkiye’nin kardeş ülkesidir. Ayrıca ticari ve siyasi olarak önemli bir ortağıdır. 

- Yeni Kazak Entelijensiyası kimlerden oluşacak?

- Kazakistan’ın bir sonraki Cumhurbaşkanı ilk devlet ziyaretini nereye yapacak?

- Pekin’e mi? Vaşington’a mı? Moskova’ya mı? Yoksa Ankara’ya mı?

.

İlber Vasfi Sel, dikGAZETE.com

(*) https://jamestown.org/program/tm-interview-with-chairman-of-the-kazakhstan-council-on-international-relations-erlan-karin/

Kazakistan son yıllarda oldukça hızlı bir gelişim gösteriyor. Kazakistan, SSCB’nin dünya haritasından silinmesinin ardından 30 yıl boyunca adeta bir “Asya Kaplanı”na dönüştü!

Oldukça geniş doğal kaynaklara sahip Kazakistan, bu kaynaklarını akıllıca kullanarak gelişmiş kalkınma ve yüksek yaşam standartlarını yakalama konusunda büyük ilerleme sağladı. Eski Sovyet ülkelerine bakarsak; Kazakistan, Rusya’dan sonra en yüksek hayat standartlarını yakalayan ve GSYİH’si en yüksek ikinci ülke konumundadır.

Hepimizin bildiği üzere, 2019 yılının Mart ayında Kazakistan’da bir iktidar geçişi sağlandı.

Ülkenin ilk Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, yetkilerini halefi Kasım Cömert Tokayev’e devretti ve Ulusun Lideri “Elbaşı” olarak gücü elinde tutmayı başardı.

Kasım Cömert Tokayev, uzun süre Çin’de zaman geçirmiş deneyimli bir Sovyet ekolü diplomatıdır. Büyük olasılıkla, Nazarbayev’in belirlediği çok kutuplu rotaya devam edecek ve Çin ile ilişkileri genişletmek hususunda politikalar gerçekleştirecektir.

Nursultan Nazarbayev, bugünlerde ülkesinin siyasi seyrini yüzyıllar boyunca etkileyecek, modern Kazakistan’ın kurucusu olan büyük bir devlet adamı olarak anılmaktadır. Ancak onun modası geçmiş yolu, siyasetten emekli olduktan sonra devam etmeyecek gibi duruyor.

Kazak toplumundaki değişiklikleri ve yeni talepleri fark etmek oldukça kolay. Siyaseten aktif kişiler için ulusal ve Türk kimliğinin önemi artıyor.

Ülkelerinin geleceğini; Türk komşuları Özbekistan, Kırgızistan ve Türkmenistan ile birlikte Türkiye’yi de içine alarak geniş bir ittifakta gören Kazak siyasi güçlerini geçmişte de sıkça bahsettim.

2030’lu yıllarda Kazakistan’ın yeni siyasi liderlerini belirleyecek olan şey, Sovyetler ve Sovyet sonrası yılların mirasına değil; bu yeni eğilime duyulan güven olacaktır.

Bu yeni seçkinlere biraz dikkat çekmek isterim...

Bugünlerde bu genç bürokratlar 40-45 yaşlarındalar. “Bolaşak” Devlet Bursu kapsamında Batı’da oldukça iyi eğitim aldılar. Dünyaya oldukça modern bakış açılarının yanı sıra, akıcı derecede İngilizce ve Türkçe konuşuyorlar.

En bariz örneklerden birisi: Cumhurbaşkanı Tokayev’in en yakın yardımcılarından, şu anda 45 yaşında olan entelektüel Erlan Karin. Kendisi, geçtiğimiz günlerde Amerikan düşünce kuruluşu The Jamestown Foundation’a kapsamlı bir röportaj verdi. (*)

Erlan Karin, Afganistan’da Taliban’ın iktidara gelmesinden sonra Orta Asya’daki olayların gelişimine ilişkin vizyonunu bu röportajda oldukça açıklayıcı bir şekilde özetledi.

Karin’e göre: Kazak Lider Kasım Cömert Tokayev, Afganistan’daki olayların Kazakistan için doğrudan bir tehdit oluşturmadığına ve aynı zamanda bölge içi işbirliğine yeni bir ivme kazandırdığına inanıyor.

Bir başka örnek ise: Hırslı ve vatansever genç politikacı Askar Umarov. O da tıpkı Erlan Karin gibi 45 yaşında. Bu yılın Ağustos ayında Bakan Yardımcılığı görevine ataması gerçekleşti. Kendisi aslında bizler için oldukça yakın bir sima. Türkiye’ye sık sık gelen Umarov, TÜRKSOY’un projelerine oldukça aktif bir şekilde katılım sağlıyor.

Askar Umarov, “TÜRKSOY” himayesinde Kazakistan’da "Türk Dünyası ve Enformasyon Alanı" programını tanıttı. 2013 yılında ise “Uluslararası Türk Akademisi” Başkan Yardımcısı oldu.

Yeni nesil Kazak politikacılardan bir diğeri ise; 2021’in başında Kazakistan Parlamentosu’nun alt kanadı olan “Meclis”e Milletvekili seçilen popüler bloğuyla ünlü halk figürü Aydos Sarım.

Aydos Sarım ise 46 yaşında ve Kazak diline devlet desteğinin genişletilmesinin ve milli tarihin araştırılmasının aktif bir destekçisi olarak biliniyor. Sarım, 2019 yılında Kazak Halk Figürü olarak ABD’yi ziyaret ettiğinde Amerikan Dış İşleri Bakanlığı ve ABD Senatosu onu resmi davetli olarak kabul etti.

Şimdi gelelim asıl sorulara:

- Kazakistan, Türkiye’nin kardeş ülkesidir. Ayrıca ticari ve siyasi olarak önemli bir ortağıdır. 

- Yeni Kazak Entelijensiyası kimlerden oluşacak?

- Kazakistan’ın bir sonraki Cumhurbaşkanı ilk devlet ziyaretini nereye yapacak?

- Pekin’e mi? Vaşington’a mı? Moskova’ya mı? Yoksa Ankara’ya mı?

.

İlber Vasfi Sel, dikGAZETE.com

(*) https://jamestown.org/program/tm-interview-with-chairman-of-the-kazakhstan-council-on-international-relations-erlan-karin/