VEFANIN ROTASI: OSMANLI YARDIM GEMİLERİNDEN SUMUD FİLOSU’NA
Tarih, yalnızca savaşların ve diplomatik krizlerin değil; aynı zamanda merhametin, dayanışmanın ve insanlık onurunun da kaydını tutar. Osmanlı İmparatorluğu’nun farklı dönemlerinde, kıtlık ve afet yaşayan halklara gönderilen yardım gemileri, bu kadim devletin evrensel bir vicdan taşıdığını gösterir. Bu yazı, özellikle Halife Sultan Abdülmecid döneminde İrlanda’ya gönderilen yardım gemilerini merkeze alarak, Osmanlı’nın insani diplomasi mirasını günümüzün Sumud Filosu girişimiyle buluşturmayı amaçlamaktadır.
Sultan Abdülmecid ve İrlanda’ya uzanan vefa…
Gazete Alıntısı:
“Sultan Abdülmecid, İngiltere’nin baskısına rağmen yardımını geri çekmedi. Gemiler, Dublin yerine Drogheda’ya ulaştı. Bu yardım, binlerce İrlandalının hayatını kurtardı.”
-Ottoman Imperial Archives, 1847
19. yüzyılın ortalarında İrlanda, tarihinin en karanlık dönemlerinden birini yaşıyordu. 1845’te başlayan ve 1852’ye kadar süren “Büyük patates kıtlığı”, ülkenin tarımsal temelini çökertmişti. Patateslere bulaşan mantar hastalığı, mahsulleri hızla yok etti. Tarımın çökmesiyle birlikte açlık, hastalık ve göç dalgaları ülkeyi sardı. Yaklaşık 1 milyon insan hayatını kaybetti; bir o kadarı da Amerika başta olmak üzere başka ülkelere göç etmek zorunda kaldı.
İngiltere’nin siyasi kontrolü altındaki İrlanda’da, Kraliçe Victoria yalnızca 2 bin pound yardımda bulunmuştu. Sultan Abdülmecid ise 10 bin pound göndermek istedi. Ancak İngiliz hükümeti, bu miktarın Kraliçe’nin yardımını aşmaması gerektiğini belirterek 1.000 pounda indirilmesini talep etti. Padişah, diplomatik nezaketi gözeterek bu miktarı kabul etti; fakat bununla yetinmeyip erzak, ilaç ve tohum dolu yelkenli gemileri de İrlanda’ya gönderdi.
-Drogheda limanının konumu ve Osmanlı yardım gemilerinin rotası
Gemiler Dublin limanına yanaşmak istediklerinde İngiliz yetkililer tarafından engellendi. Bunun üzerine gemiler, 30 mil kuzeydeki Drogheda Limanına yönlendirildi. Yardımlar burada halka ulaştırıldı. İrlandalılar, Osmanlı’ya teşekkür mektubu gönderdi. Bu mektup hâlen Osmanlı arşivlerinde muhafaza edilmektedir.
Daha da anlamlısı, Drogheda kasabasının armasına ay-yıldız eklenmiş olmasıdır. Bu sembol, yalnızca bir teşekkür değil; aynı zamanda bir hafıza, bir vefa nişanesidir.
Sumud Filosu: Günümüzün vicdan yelkenlisi…
2025 yılında Gazze’ye yönelik abluka karşısında oluşturulan Sumud Filosu, 50’den fazla ülkeden aktivistlerin katılımıyla yola çıkmıştır. “Sumud” kelimesi Arapça’da “kararlılık” ve “sarsılmaz direnç” anlamına gelir. Bu filo, yalnızca insani yardım taşımamakta; aynı zamanda uluslararası hukukun, vicdanın ve dayanışmanın sembolü olarak hareket etmektedir.
Türk donanmasının arızalanan gemilere teknik destek sağlaması; İtalya ve İspanya’nın savaş gemileriyle eşlik etmesi, bu girişimin küresel bir vicdan hareketine dönüştüğünü göstermektedir. Sumud Filosu, Osmanlı’nın yardım gemileriyle kurduğu insani diplomasi mirasını günümüz şartlarında yeniden üretmektedir.
Halife Sultan Abdülmecid’in İrlanda’ya gönderdiği yardım gemileri, yalnızca tarihsel bir olay değil; aynı zamanda insanlık onurunun ve vefanın somut bir tezahürüdür. Bugün Sumud Filosu, bu mirası devralarak Gazze’ye umut taşımaktadır. Yüzyıllar geçse de vefa, zamanın ötesindedir ve bakidir. Ve bu insani sorumluluk, vicdan sahibi herkesin hayat felsefesinde olduğu gibi, yalnızca geçmişe değil; geleceğe de köprü kurar. Çünkü insanlık, ancak hatırladığında iyileşir.
.
Hülya Ayhan, dikGAZETE.com