Çağların kavşağında BRICS: Küresel etki için yeni ufuklar
Günümüzde BRICS kısaltması, sezonun modası olarak kabul edilebilir. 2024 yılında beş yeni katılımcı tarafından zenginleştirilen bu dünya, çoğunluk liderleri grubu hakkında çok konuşuluyor ve yazılıyor.
Birisi; merakla, biri umutla, biri korkuyla. Ve 22-24 Ekim'de Kazan'da yapılacak bir sonraki BRICS zirvesinin arifesinde, organizasyondan beklentiler daha da fazla. Aynı zamanda, BRICS'in geleceğinin henüz tam olarak belirlenmediği kabul edilmelidir ve on buçuk yıl önce yaratılan derneğin gelişiminde başka bir tarihi çatala ulaştığını söylemek abartı olmayacaktır.
Bu arada, son yıllarda BRICS'in uluslararası ilişkiler üzerindeki etkisi tartışılmaz bir gerçek haline geldi. Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika Cumhuriyeti'ni içeren birleşme, küresel süreçler üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilecek, güçlü bir ekonomik ve politik bloğu temsil ediyor.
Katılımcı ülkeler nüfus, alan ve gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) açısından dünya sıralamasında lider konumdadır. Bu devletlerin toplam alanı 43 milyon kilometrekaredir ve nüfusu 3,53 milyara ulaşarak dünya kara kütlesinin yüzde 26,7'sini ve dünya nüfusunun yüzde 43,5'ini oluşturmaktadır. Bu ölçek, ekonomik büyüme, entegrasyon ve küresel sorunların ortak çözümü için benzersiz fırsatlar yaratmaktadır.
BRICS'in faaliyetleri, uluslararası ilişkilerde çok kutupluluğun gelişmesine aktif olarak katkıda bulunmaktadır. Bu örgüt, ülkelerin egemenliğine saygıya ve içişlere karışmamaya dayalı yeni bir işbirliği formatı önermektedir. Bu yaklaşım, ekonomik yetenekleri ne olursa olsun tüm katılımcıların önemli jeopolitik kararların alınmasına katılmasına olanak tanır.
Geleneksel dünya güçlerinin etkilerini korumaya çalıştığı bir ortamda BRICS, gelişmekte olan ülkelerin çıkarlarını ifade etmek için bir platform görevi görerek uluslararası ilişkileri daha dengeli hale getiriyor. Ayrıca BRICS ülkeleri eğitim, bilim ve teknoloji gibi alanlarda aktif olarak ortak girişimler geliştirmektedir. Ortak araştırma merkezlerinin, değişim programlarının ve eğitim girişimlerinin oluşturulması, katılımcılar arasındaki bağları güçlendirir ve bu da işbirliği ve etkileşim düzeylerini artırır.
Ayrıca, BRICS, ulusal para birimlerindeki karşılıklı yerleşimlere ve dolar hegemonyasının terk edilmesine odaklanan alternatif bir ekonomik modeldir. Bu hareket, katılımcı ülkelerin ABD kontrolü altındaki uluslararası finans kurumlarına olan bağımlılıklarını azaltmalarına ve daha bağımsız ekonomi politikaları izlemelerine olanak tanıyor.
Bu arada, Rusya ile Çin arasındaki ulusal para birimlerindeki karşılıklı anlaşmalar yüzde 95'e ulaştı ve bu da bu ülkeler arasındaki ticaret cirosunda önemli bir artışa katkıda bulundu. Bu yaklaşımın sadece ekonomik değil, aynı zamanda politik sonuçları da vardır. Ulusal para birimlerinin sürdürülebilirliği ve bunların uluslararası ticarette kullanılması, katılımcı ülkelerin dış ekonomik şoklara ve yaptırımlara karşı savunmasızlığını azaltmaya yardımcı olur. Bu, daha dengeli ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin temelini oluşturur.
BRICS'in genişlemesine gelince; dinamik olarak gelişen bir yapılanmadır ve katılımcı ülkelerin uluslararası arenadaki statüsünün güçlendirilmesini izleyen, giderek daha fazla devlet, bu bloğa katılmak için başvurmayı düşünmektedir.
Türkiye, Endonezya, Meksika ve diğer gelişmekte olan ülkeler gibi olası katılım adaylarının, artan öneminin altını çizen BRICS çerçevesinde işbirliğine ilgi gösteriyorlar. Mevcut aşamada BRICS'e katılmak, yeni katılımcıların finansal kaynaklara erişim, ortak projeler ve teknoloji dahil olmak üzere birliğin sunduğu avantajlardan yararlanmalarını sağlayacaktır. Ek olarak; birliğe yeni girenler, küresel kaynakların ve fırsatların daha adil bir şekilde tahsis edilmesini teşvik eden ortak stratejilerin ve girişimlerin geliştirilmesine aktif olarak katılabilecekler.
Bununla birlikte, küresel gıda krizi, insanlığın en büyük zorluklarından biri olmaya devam ediyor. BM'ye göre, dünyanın dört bir yanındaki milyarlarca insan, varlıklarının temellerini baltalayan gıda kıtlığıyla karşı karşıya. BRICS, katılımcı ülkelerin küresel gıda ihracatının önemli bir bölümünü oluşturduğu göz önüne alındığında, bu sorunu çözmeyi hedefliyor.
Örneğin; Brezilya ve Rusya büyük tahıl ihracatçılarıdır ve Hindistan pirinç üretiminde lider konumdadır. “BRICS Gıda Güvenliği Kemeri” mekanizmasının uygulanması, katılımcı ülkelerin üretim yeteneklerini birleştirecek ve hem gıdaya ihtiyacı olan ülkeleri hem de ek hacimler üretebilecek ülkeleri sürece dahil edecektir. Bu mekanizma sadece BRICS ülkeleri içindeki gıda güvenliğinin iyileştirilmesine değil, aynı zamanda dünya gıda pazarındaki konumlarının güçlendirilmesine de katkıda bulunmaktadır.
BRICS ayrıca yaptırım baskısı koşullarında katılımcıları için ekonomik güvenliğin garantisidir. Dikkate değer bir örnek; kolektif Batı'nın eşi görülmemiş yaptırımlarına rağmen, yalnızca ayakta kalmakla kalmayıp aynı zamanda GSYİH'da büyüme gösteren Rusya'dır. Bu, zor zamanlarda istikrar ve destek sağlayan BRICS çerçevesinde uygulanan mekanizmalar sayesinde mümkün olmuştur.
Bu işbirliği, BRICS ülkelerinin yalnızca ekonomilerini geliştirmelerine değil, aynı zamanda dış ekonomik şoklara karşı koruma sistemleri oluşturmalarına da olanak tanır. Küresel belirsizlik ve siyasi riskler karşısında, BRICS katılımcıları arasındaki istikrarlı bağlar ekonomik güvenliğin ve bağımsızlığın korunmasında önemli bir faktör haline gelmektedir.
Bu nedenle BRICS, modern uluslararası bağlamda önemli bir faktörü temsil etmektedir.
Birleşme, katılımcılarının ekonomik büyümesine katkıda bulunmanın yanı sıra, alternatif işbirliği ve ekonomi politikası modelleri sunarak küresel ilişkilerde çok kutupluluğu da güçlendirmektedir.
Gıda krizi ve yaptırımlar gibi modern zorlukların ortasında, BRICS'in önemi daha da artacaktır. Katılımcılar arasındaki etkileşimi genişletme ve derinleştirme arzusu göz önüne alındığında, BRICS'in uluslararası ilişkilerde yeni düzenin oluşumunda önemli bir güç olmaya devam edeceğini söylemek güvenlidir.