BİR MEDENİYET HAREKETİ: AHİLİK VE BACIYAN-I RUM (2)
Geçen haftaki yazımızda Bacıyan-ı Rum hakkında bilgi vermeye başlamıştık. Bu hafta bu konuya devam ediyoruz.
- Fatma Bacı’nın çocukluğu, ailesiyle birlikte Kayseri’de geçmiştir.
- Fatma Bacı’nın babası Evhadüddin Kirmânî, çocuklarının dinî eğitim ve sanat alanlarında en iyi şekilde yetişmeleri için büyük gayret göstermiştir.
- Fatma Bacı; bilgili, keşif ve keramet sahibi, önemli devlet adamlarının saygı duyduğu bir mürşidedir.
- Fatma Bacı, 17 yıl boyunca Moğolların esaretinde kalmıştır.
- Bacı Teşkilatı, Ahî Teşkilatı’ndan ayrı bir kurum olmayıp Ahîliğin kadınlar ve genç kızlar kolunu oluşturur.
- Askerî fetihler ne kadar güçlü olursa olsun, bu fetihler kültürel hizmetlerle, altyapı tesisleriyle ve müesseselerle desteklenmedikçe kalıcı olamaz, yok olmaya mahkûmdur.
- Türkler Anadolu’yu fethettikten sonra çok sayıda müessese kurmuş, yoğun kültürel faaliyetlerde bulunmuşlardır.
- Fetihten sonra kurulan kültürel kurumlar sayesinde Anadolu’nun Türkleşmesi ve İslamlaşması sağlanmıştır. Ahîler ve Bacı Teşkilatı, sosyal, kültürel, ticari hatta siyasî alanlarda önemli kuruluşların başında gelmektedir.
- Ahîler tarafından kurulan debbağlara (dericilere) ait sanayi sitesinde, kadın el sanatlarıyla ilgili iş yerleri de bulunurdu.
- Bacı Teşkilatı (Bacıyan-ı Rum), ilk olarak Ahî Teşkilatı’yla birlikte Kayseri’de kurulmuş, buradan Anadolu’nun diğer şehir ve kasabalarına yayılmıştır.
- Kayseri’de bir Debbağlar (Dericiler) Çarşısı ve onun yanında Kulah-duzlar (örgücüler) çarşısı bulunurdu.
- Ahîler derileri tabaklarken, Bacılar o derilerin yünlerini değerlendirerek hem israfı önlemiş hem de ihtiyaç duyulan yeni ürünler üretmişlerdir.
- Türkmen kız ve kadınları örgücülük ve dokumacılık alanlarında organize edilmiş ve bu konularda ilerleme sağlamışlardır.
- Ahîlik, çeşitli sanat kollarına mensup erkeklerin kurduğu bir teşkilat olduğu gibi; Bacılık da kadın el sanatlarını icra eden kadın sanatkârlar arasında kurulan bir organizasyon olarak ortaya çıkmıştır.
- Bacı Teşkilatı, Kayseri’de kurulmuş ve Ahîlik kadar yaygın olmasa da Anadolu’nun birçok bölgesine ulaşmıştır.
- Eski Türklerde kadının aile ve toplum içindeki yeri çok önemliydi. Göçebe toplumların yapısı bunu zorunlu kılmaktaydı.
- Türklerin İslamiyet’i kabul etmesinden sonra da kadınlar bu millî ve aslî karakterlerini sürdürmüşlerdir.
- Bacı Teşkilatı, Türkmen halkın göçebelikten yerleşik hayata geçişinde ilk ve en önemli şart olan şehirlerde iş sahibi olmalarını sağlamıştır.
- Bacı Teşkilatı, Türkmen genç kız ve kadınların şehirlerde iş hayatına girmesinin doğal bir sonucu olarak kurulmuştur
Bacı teşkilatının Kayseri’de kurulmasının nedenleri…
- Kayseri, Anadolu Selçuklu Devleti’nin önemli merkezlerinden biriydi.
- Selçuklular döneminde Kayseri, Anadolu’nun en önemli ilim, sanat ve ticaret merkezlerinden biri durumundaydı.
- Kayseri, Anadolu’nun ortasında bulunduğu için doğudan batıya, kuzeyden güneye uzanan yolların kesişim noktasındaydı.
- O dönemde dünyaca ünlü “Yabanlu Pazarı” adıyla bilinen milletlerarası pazar yeri, Kayseri yakınlarındaki Pazarören’de bulunuyordu.
- Bu pazar, senenin belirli dönemlerinde kurulur ve Bizans, Kırım, Suriye ve İran’dan tüccarlar buraya gelirdi.
Bacıyan-ı Rum ile ilgili bilgileri bu haftalık burada tamamlayalım. İnşallah haftaya bu konuyu işlemeye devam ederiz.
Ahîce kalınız.
.
Hikmet Kara, dikGAZETE.com