Harabeden Grozni’ye; Grozni’den Gazze’ye!
Sosyal medyada yayınlanan bir videoda çarpıcı görüntü vardı…
Grozni Şehri; yıl 1996…
Yakılmış, yıkılmış; harabeye dönmüş çok katlı binalar. Yollar molozla kaplı; kaçarcasına hızla giden arabalar… Hayalet Şehir; Gazze gibi.
Taş üstünde taş; baş üstünde baş bırakılmayan Gazze gibi.
Masum ve mazlum Coharkale, esas adıyla; Sölƶa-Ġala (Çeçence: Соьлжа-Гӏала).
Solja/Sunja Nehri kıyısındaki Kale/Şehir.
Şehit General Cevher Dudayev ile ilişkilendirilmiş hali Coharkale.
Meğerse, bir reklam videosuymuş.
Çeçence videonun açıklaması;
“Dün; harabeler. Bugün; geleceğin başkenti.
Grozni'nin merkezindeki ev sadece bir konut değil, aynı zamanda yeni bir tarihin parçası.
Yeni Cadde çok yakında teslim ediliyor. Şehrin tam merkezinde, çok uygun şartlarla bir daire veya çatı katı satın almayı başarın.”
Müslüman Çeçen Şehri Coharkale’nin şimdiki adı; Rus Çarı Korkunç İvan'a (İvan Grozni) ithafen Grozni olarak seçilmiştir. Grozni, Rusça’da; “korkutucu, tehditkâr, heybetli” anlamına gelir.
Gerçi şehir, 1818'de; General Aleksey Petrovich Yermolov tarafından Sunja Nehri üzerinde bir Rus askeri karakolu olarak kuruldu.
Sovyetler döneminde klasik Stalinist/ Rus tarzı çok katlı binalar yapıldı.
Dağlık bir bölge olan Çeçenistan, önemli petrol yataklarının yanı sıra, doğalgaz, kireçtaşı, alçıtaşı, kükürt ve diğer zengin minerallere de sahiptir. Jeotermal kaplıcalar yaygın.
Sanayi gelişmiş. Petrol, petrokimya, petrol ekipman üretimi, tarım en bilinen üretim tarzı.
Kafkasya’nın bir bütün olarak Küresel bir güç olan Rusya ile ilişkisi; kargaşa, katliam ve isyan/cihat ile günümüze kadar devam etti.
Çeçenistan, jeostratejik olarak Kuzey Kafkasya’nın önemli bir noktasında yer almaktadır. Grozni, zengin yeraltı kaynakları ve konumu nedeniyle tarih boyunca Rusya tarafından önemli bir stratejik toprak olarak görülmüştür. Rusya, Kuzey Kafkasya’da yer alan bölgede herhangi bir ulusun ayaklanmasını ve bağımsızlığını kazanmasını istememektedir.
Sovyetler Birliği, 1990 yılında dağılıp mevcut federal cumhuriyetler bağımsızlığını ilan edince; Cevher Dudayev önderliğinde Çeçenler, 1 Kasım 1991 tarihinde Çeçen-İnguş Cumhuriyeti adı altında bağımsızlığını ilan etmiştir.
Rusya’nın tepkisi oldukça sert olmuş ve ilan edilen bağımsızlığı kabul etmemiştir. Rusya, bağımsızlığa karşı kendi taraftarlarını silahlandırarak; Moskova destekli yerel muhalefeti canlandırdı.
Rus lider Boris Yeltsin, Çeçenistan’a yönelik askeri müdahaleyi; uluslararası hukuk açısından haklı çıkartmak için, “Rus Ordusu’nun anayasal düzeni yeniden kurmak ve korumak için Çeçenistan’a konuşlandırılması” olarak açıklama yapıldı.
Çeçenistan’ın bağımsızlığını sonlandırmak ve Rus işgalini sürdürmek için başlatılan askeri harekât /savaşa karşı Çeçen halkı, ciddi manada direniş gösterdi.
Çok sayıda askerini kaybeden Rusya; Çeçenler ile masaya oturmak zorunda kaldı. 1996 yılında Rusya ile Çeçenistan arasında bir antlaşma imzalanmış ve böylelikle; Rusya, Çeçenistan’ın bağımsızlığını tanımıştır.
Çeçenistan savaşına katılan farklı etnik kökenli mücahitlerin bir kısmı Çeçenistan’da kalarak; Çeçen siyasetine müdahil olmasıyla, yönetim güç kaybetmeye başladı.
‘Birinci Çeçen Savaşı’ adı verilen bu savaşta, Ruslar; Grozni’yi ağır bombalara maruz bırakarak iki yüz binin üzerinde insanın ölümüne ve beş yüz binden fazla insanın da yerinden olmasına sebep oldu.
Çeçenler karşısında yenilgiye uğrayan Rusya; artık Batı için tehdit olmaktan çıkmış ve kağıttan bir kaplan olarak tanımlanmıştı.
Putin, Rusya’da başbakanlığa getirilince; tekrar Çeçen dosyasını açtı. Çeçenistan’a karşı çoktan savaş hazırlığı başlatılmıştı.
Rusya’da savaş hazırlığı devam ederken; Moskova, Volgodonsk ve Buynaksk şehirlerinde çok katlı binalara bombalı saldırı yapıldı. Bu saldırıda üç yüzden fazla insan öldü.
Bu terör eyleminde suçlular tespit edilemezse de Putin; Çeçenleri suçladı. Tarafsız gözlemciler, bu eylemin arkasında Rus istihbarat birimi Rusya Federal Güvenlik Servisi (KGB) olduğunu iddia etti.
1999 yılında Rus işgali altındaki Özerk Dağıstan Cumhuriyeti’nde ayrılıkçıların, Rusya’ya karşı Çeçenistan’dan yardım istemesi üzerine; Çeçen Hükümeti, Dağıstan’a askeri destek verdi.
Putin, savaşı başlatmak için aradığı bahaneyi buldu ve Hasavyurt Anlaşmasının, Çeçenler tarafından ihlal edildiğini duyurdu.
23 Eylül 1999’da Rus kuvvetleri, Coharkale’ye ağır hava bombardımanı eşliğinde kara operasyonu başlattı.
Çeçenistan’ın başkenti Coharkale; Rus Ordusu tarafından 2000 yılında işgal edildi. Savaş yaklaşık on yıl sürdü. Ruslar orantısız güç kullanarak; insan haklarını ihlal ederek yüzlerce sivili katletti.
On yılın ardından sonra Rusya sahalara; “başkaldıranın başını ezen Küresel Güç” olarak döndü. Çeçenistan Savaşı; Rusya için askeri ve siyasi kazanımlar sağlamakla birlikte, devletin güvenlikleştirilmesi siyaseti kabul gördü.
Rusya, yaşadığı travmalar sonunda; Putin’i ve “kuşat, yok et ve yönet” kabiliyetini kazanmıştır.
Çeçenistan ise Rusya’ya bağlı özerk bir cumhuriyete dönüştürülerek; diktatöryal baskı yöntemi ile ülkeyi yöneten Ramazan Kadirov’a tepside sunuldu.
Günün sonunda yani videoda; Harabe Grozni’den Altın Çağını/ Lale Devrini yaşayan 2025 Grozni’sine geçiş var. Geniş bulvarlar, ultralüks binalar ve sosyokültürel etkinliklere sahip; yeşillikler içerisinde Grozni!
Şehir, ruhunu ve benliğini kaybettiyse; Özgürlük olmadıktan sonra tüm bunlar ne işe yarar?
Bay Trump, Gazze; Putin ve Kadirov’un Groznisi gibi mi olacak?
.
Mehmet Yıldırım, dikGAZETE.com
VE Gazze...
.
.
https://politikaakademisi.org/2022/08/11/cecen-savaslari-ve-rusyanin-kazanimlari/
https://library.panos.co.uk/features/stories/a-decade-of-war.html
.