İki yıl önce 15 Şubat 2018’de kaleme aldığım, “Rusya Gürcistan’daki olası NATO tehdidine Dağıstan’da hazırlanıyor!” başlıklı yazımı hatırlayınız vardır.
Rusya Federasyonu’nun Kafkasya’da olası karışıklığa, muhtemel bir savaş tehdidine karşı nasıl hazırlandığını, Dağıstan üzerinden anlatmaya çalışmıştım.
Bu hazırlığın sebebine gelince, 1999’dan itibaren Polonya, Çekya ve Macaristan ile başlayan ve sonraki yıllarda Demir Perde üyesi başka ülkelerle de devam eden NATO’nun doğuya doğru genişleme hamlesi, Rusya tarafından “tehdit” olarak algılanıyor.
W. Bush’un başkanlığı döneminde ABD’nin, yine eski Sovyet ülkeleri Ukrayna ve Gürcistan’ı da NATO üyesi yapmak istemesi, Batı Avrupa ülkelerinin direnişine neden olmuştu.
Gürcistan’ın NATO üyeliği, NATO üyesi ülkeler ve Rusya Federasyonu arasında tartışma konusu. Rusya; Gürcistan’ın NATO üyeliğini Hazar ve Karadeniz Bölgeleri’ndeki kritik enerji altyapısının kontrolünü ele geçirmeye yönelik NATO’nun ABD ve AB’nin bir hamlesi olarak görüyor.
Haksız da sayılmazlar çünkü NATO’nun ABD ve AB’nin enerji güvenliği açısından stratejik olan bu coğrafyada daha etkili olmaya çalıştığı reel politik bir durum.
Doğal olarak, karşılıklı bu çıkar ve algılamadaki dengesizlik ve devletlere özgü bir tür sosyal ‘Anksiyete Bozukluğu’ bölgedeki güç dinamiklerini daha da karmaşık hale getirecek ve bölgesel krizi tetikleyecektir.
Nitekim, Karabağ’da yaşanmakta olan Azerbaycan-Ermenistan savaşı bu kriz beklentisinin ne kadar doğru bir tespit olduğunu gösteriyor.
Rusya’nın Kafkaslarda istihbarat ve operasyonlarının merkez üssü Dağıstan…
Rusya, NATO kuşatmasını Dağıstan üzerinden kırma hazırlığını birkaç yıldır sürdürüyor. Dağıstan; dünyada en küçük toprak üzerinde en fazla ulusun yaşadığı Rusya Federasyonu’na bağlı özerk bir bölge.
Dağıstan’da 100 kadar farklı etnik kökenli ve farklı dilleri olan halk grubu yaşıyor.
40 dil ve 120 farklı lehçe konuşulduğuna bakılırsa Kafkaslar’ın Babil'i. Efsaneye göre “Babil”, “çok dilli yer” demekmiş.
Dağıstan nüfusunu, Avarlar, Agullar, Dargiler, Kumuklar, Laklar, Lezgiler, Rutulral, Sahurlar, Tabasaranlar, Tatlar oluşturuyor.
Rusça’da “Dağlar Ülkesi” anlamına gelen Strana Gor, Dağıstan için de geçerli. 2,5 milyon nüfusa sahip, küçük bir ülke olan Dağıstan Cumhuriyeti, Rusya Federasyonu’na bağlı.
Hazar Denizi’ne kıyısı bulunan Dağıstan’ın stratejik önemi Gürcistan, Azerbaycan ve Çeçenistan’la sınırı bulunmasından kaynaklanıyor.
Güneye giden yol üzerinde olması ve Hazar Denizi’ndeki kış limanı konumuyla anahtar rolü var. Petrol çıkarımı verimli endüstrilerden birine sahip.
Yılda 310 bin tondan fazla petrol ve yaklaşık 715 milyon metreküp doğal gaz üretilir. Petrolün üretimi, geniş çaplı olmamakla birlikte kalitesi yüksektir. 350o'de kaynayan, yüzde 90 geri dönüşümlü ham petrolden basit bir arıtma ile yüksek kaliteli petrol ürünleri elde edilebilmektedir.
Bölgesel gelişme ve kriz bölgesinde yer alan Dağıstan, Rusya Federasyonu’nun istihbarat ve operasyon merkezine dönüştürüldü.
Dağıstan’da yönetim krizi…
Daha önce, Rusya Federasyonu’na bağlı Dağıstan Cumhuriyeti’nde yolsuzluk iddiaları nedeniyle hükümet feshedilmekle kalmamış, tüm bakanlıklara polis baskınları düzenlenmiş, birçok yönetici ile birlikte, Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB) operasyonunda, sosyal harcamalar için ayrılan kamu fonlarını zimmetine geçirmekle suçlanan Dağıstan Cumhuriyeti Başbakanı Abdusamad Gamidov ve birçok üst düzey hükümet yetkilisi gözaltına alınmıştı.
O süreçte, Dağıstan hükümetine vekaleten Anatoliy Karibov başkanlık etmiş ancak kısa süre sonra yönetim krizi, Vladimir Vasiliyev'in, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in talimatıyla Dağıstan Cumhuriyeti’ne vekaleten atanması ile çözülmüştü.
2018'de Dağıstan Cumhuriyeti Parlamentosu, Vasiliev'i beş yıllığına bölge başkanı olarak seçti, 86 milletvekilinden 77'si adaylığına oy verdi. Dağıstan Cumhurbaşkanlığına seçilen, çocukken adı Alik Abdulaliyevich Asanbayev olan Vasilyev'in babası Kazak, annesi Rus.
Vladimir Vasiliyev, yeni hükümetin Başbakanı olarak 18 Mayıs 1978 Kazan doğumlu, FinOgur dil ailesine mensup Erzya kabilesinden Artyom Aleksiyeviç Zdunov'u atamıştı.
-Artem A. Zdunov-
Artem A. Zdunov, Tataristan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı yapmıştı. Rusya'nın en büyük kimya şirketlerinden biri ve ülkenin en büyük polietilen üreticisi Kazanorgsintez'in yönetim kurulu üyesi iken 7 Şubat 2018'de Dağıstan Başbakanı oldu.
Kremlin’in Dağıstan’a gönderdiği yönetici -Putin’in Dağıstan temsilcisi Vladimir Vasilyev- oralı olmadığı gibi federal merkezde üslendiği görevlerle de ağırlığa sahip bir isimdi.
Vladimir Vasilyev gibi birisi için bu atama, bir sürgün olarak görülebilirdi. Bilinenin tam tersine Putin’in güvendiği bir bürokrata, bir yakın dostuna önemli bir görev yüklemesi olduğu değerlendirilmesinde bulunmuştum.
Hatta Rus basınında Dağıstan Cumhurbaşkanlığına Sergei Melikov'un atanacağına dair haberler yer almış ama Vladimir Vasilyev görevlendirilmişti.
-Vladimir Vasilyev-
Vladimir Vasilyev geçmişte hep en kritik görevleri üstlenmesiyle tanınıyordu. Vladimir Vasilyev’e Putin, Dağıstan’a atamadan önce de kritik görevler vermişti.
Nord-Ost saldırısından Beslan’a kadar uzanan özel görevleri olmuştu. Özellikle Nord-Ost ve Beslan saldırılarından sonra Rusya, merkez ile federal bölgeler arasındaki ilişkilerde köklü değişiklikler yapmıştı.
"Şimdi bu satırları lütfen dikkatli okuyun. Eğer Putin bu kadar güvendiği bir bürokratı bir özerk cumhuriyetin başına atıyorsa, ondan beklediği hizmet de sıradan bir görev değildir.
O halde, Dağıstan gibi küçük bir ülkede olağanüstü yetkilerle donatılmış Temsilci başkanın misyonu nedir?
Sıkı durun yazıyorum; Rusya, Vladimir Vasilyev ile kendi topraklarına dönebilecek bir milis savaşına karşı sağlam bir adım atıyor; federal merkezin siyasi çizgisinden çıkan özerk cumhuriyetlerin ve illerin elitlerine de sert bir mesaj veriyor.
Bu atamayla birlikte, bildiğimiz eski federal Rusya yok olurken, yeni Rusya hem dışarda hem içerdeki hibrit savaşın cephelerinde kendi pozisyonunu güçlendiriyor.
Neden?
Çünkü Suriye savaşı bitse de WW 3.0 yani III. Dünya savaşı bitmedi. Rusya bunun farkında ve yakın cephelerde hazırlıklı olmak için adımlarını atıyor."
Rusya şunun da farkında, Suriye cephesi sakinleştikçe diğer cepheler ısınacak. “WW 3.0” (3. Dünya Savaşı) bir hibrit savaş olarak kabul edilirse, hibrit savaşların siber cephelerden, siyasi cephelere kadar farklı boyutları olacaktır.
Rusya’nın zayıf olduğu cephe ise Suriye kadar uzak olmayan Kuzey Kafkasya cephesi. Burada sıcak çatışmalar, politik çekişmelerle devam ediyor. Rusya, buralarda başını ağrıtan “aşırı” unsurları Suriye’ye göndererek, sıcak çatışmaları azamiye indirmiş olsa da bölgesel sorunlarını çözmüş değil.
Vladimir Vasilyev güçlü geldi, çökmüş gitti…
Ekim 2017’den beri Dağıstan Cumhuriyeti’nin başkanı olarak görev yapan, iyi bir hukukçu, Rusya İçişleri Bakanlığı Enstitüsü için hazırladığı ‘Cinayetlerin kriminalolojik araştırılması ve vatandaşların hayat güvenliğinin sağlanması’ konulu tez hazırlayan, Rusya Federasyonu Devlet Duması Başkan Vekili, “Birleşik Rusya” fraksiyonunun başkanı, polis albayı general, Rus politikacı, siyasi ve bürokrasi hayatına nokta koymak zorunda kaldı.
Uluslararası ilişkiler uzmanı, bölgeyi iyi tanıyan Talat Enver Çetin'e göre, Vladimir Vasilyev’in, Dağıstan’ın yönetiminde başarısız olmasının en önemli nedeni, Avarlar ile Lezgiler arasında yaşanan etnik rekabet. Mafya gruplarının çatışması da işin tuzu-biberi olmuş. Mohaçkale eski belediye başkanı Said Amirov'un intikam amaçlı hükümeti yıpratma çabasına girmiş olma ihtimali de yüksek.
Dağıstan’da Cumhurbaşkanı değişti; Vasilyev gitti, Sergey Melikov geldi…
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Dağıstan'ın Başkan Vekili Sergei Melikov'u Cumhurbaşkanlığına atadı. Bu atama, 5 Ekim Pazartesi günü Kremlin basın servisi tarafından duyuruldu.
-Putin, Vladimir Vasiliyev ve Sergei Melikov ile Kremlin ofisinden telekonferans görüşmasinde-
Sağlık sorunları nedeniyle görevinden ayrılmak zorunda kaldığı söylenen, bölgenin emekli başkanı Vladimir Vasiliev, bu görev değişikliğine rağmen Dağıstan'daki durumun istikrarlı olduğu ve iyileşme eğilimi gösterdiğinde iddialı.
TASS'ın bildirdiğine göre, Vladimir Vasiliyev'in Dağıstan Cumhurbaşkanlığı döneminde özellikle hırsızlık vakalarının azaldığı ve halkın federal yapılara olan güveninin arttığı resmi kayıtlarda yer alıyor.
Rusya lideri Vladimir Putin tarafından imzalanan kararname ile Dağıstan Cumhurbaşkanlığı görevinden alınan 'Vasiliev Vladimir Abdualievich', Rusya Federasyonu Başkanı Putin'e danışman olarak atandı.
Kararname, imzalandığı 5 Ekim tarihinde yürürlüğe girdi. Aynı gün başka bir kararname ile Putin, Dağıstan’a başkan vekili Sergei Melikov'u atadı.
Azerbaycan ile uzun sınırı olan Dağıstan’a Lezgi Sergei Melikov atandı?
Sergei Melikov, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ordusunda Albay rütbesi ile görev yapmış Lezgi Alim Melikov ile Rus asıllı, Tatyana Melikova’nın çocuğu. Ayrıca Mikhail Melikov isminde bir erkek var, Rusya'nın Rostov Oblastı'nda bulunan Novoçerkass şehrinde konuşlu İçişleri Bakanlığı özel Kuvvetlerinde Tümgeneral rütbesi ile görev yapıyor.
-Sergei Melikov... Foto: RİA Dağıstan-
12 Eylül 1965'te Rusya’da Zuyevo Orehovo kentinde doğan Sergey Melikov, Galina Melikova ile evli. Kardeşi Mikhail Melikov'un ismini taşıyan oğlu var. Sergey Melikov, Alim Melikov, Tatyana Melikova çiftinin çocuğu. Babası emekli asker, İçişleri Bakanlığı albaylarından. Adı ve soyadına bakılırsa Alim Nurmagamedovich bir Lezgin'dir.
Sergei Melikov'un askeri kariyeri…
1982'de Saratov'daki İçişleri Bakanlığı Yüksek Askeri Okuluna girdi ve 1986'dan itibaren tüm kariyerini İçişleri Bakanlığı Özel Kuvvetlerinde geçirdi.
Melikov, 1986 - SSCB İçişleri Bakanlığı Saratov F. E. Dzerzhinsky Yüksek Askeri Komutanlığı Kırmızı Bereliler Koleji (yüksek askeri özel eğitimli motorize piyade güçleri memuru, öncü askeri eğitimi eğitmeni)
Özel Kuvvetler Komutanı ve askeri istihbaratçı olması nedeni ile 1. Çeçen Savaşında yer aldı.
Rusya Federasyonu Milli Savunma Güçleri Federal Servisi Birinci Müdür Yardımcısı - Rusya Federasyonu Milli Savunma Güçleri Başkomutanı görevinde bulundu. 2011 yılında Putin, onu Kuzey Kafkasya'da "terörle mücadele" operasyonlarına katılan birleşik güçler grubunun komutanı ve İçişleri Bakanlığı İç Kuvvetleri Kuzey Kafkasya bölgesel bölümünün ilk komutan yardımcısı olarak atadı.
2016'dan 2019'a kadar Melikov, Ulusal Muhafız Birlikleri Federal Servisi Birinci Müdür Yardımcılığı görevini üstlendi, ondan önce de Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'nde devlet başkanının tam yetkili temsilcisi olarak görev yaptı. 2019 sonbaharından bu yana - Stavropol Bölgesi hükümetinde Federal Meclis üyesi.
Rusya Federasyon Konseyi Federal Yapı, Bölgesel Politika, Yerel Yönetim ve Kuzey İşleri Komitesi Başkan Yardımcısı aynı zamanda Stavropol Bölgesi'nin yürütme otoritesinin temsilcisi, Putin’in Kuzey Kafkasya Federal Bölgesi'ndeki tam yetkili bürokratı.
Başkan Yardımcısı olduğu, Федеральная служба войск национальной гвардии Российской Федерации / Rusya Federasyonu Federal Ulusal Muhafız Birlikleri, iç askeri güçtür.
Federal Ulusal Muhafız Birlikleri, Rus Silahlı Kuvvetleri’nden ayrıdır. Federal yürütme organı, 2016 yılında Başkan Vladimir Putin tarafından imzalanan bir yasa ile kuruldu.
-Rusya Federal Ulusal Muhafız Birlikleri-
Görevi Rusya'nın sınırlarını güvence altına almak, silah kontrolünü ele almak, terör ve organize suçla mücadele etmek, kamu düzenini korumak ve önemli devlet tesislerini korumaktır.
Ulusal Muhafızların kurulması, Rusya'nın önündeki stratejik zorlukların kapsamlı bir değerlendirmesinin bir sonucu olarak, Rus güvenlik sistemi içinde verimliliği artırma ve sorumlulukların tekrarlanmasını önleme çabası olarak görülüyor .
Ulusal Muhafızlar, Rusya genelinde 84 birimde yaklaşık 340.000 personele sahiptir ve MVD İç Birlikleri, SOBR, OMON ve Rus Silahlı Kuvvetleri dışındaki diğer iç askeri kuvvetlerin kuvvetlerini birleştirmiştir.
Lezgiler ve Kusar/Qusar Şehri…
Azerbaycan'ın başkenti Bakü'den 180 km. uzaklıkta bulunan Dağıstan sınırında yer alan Kusar/Qusar şehri, Kusar Rayonunun idarî merkezidir. Nüfus çoğunluğunu yüzde 97 oranında Lezgiler oluşturmaktadır.
Dağıstan Cumhurbaşkanlığına Lezgi kökenli Sergei Melikov'un getirilmesi, Dağıstan’da yaşanan Avar - Lezgi çekişmesinin Dağıstan sınırında yer alan Kusar/Qusar’da, Lezgi nüfusun yoğunluğu nedeninden dolayı Azerbaycan Türkleri ile çatışma yaşanma ihtimalini akla getiriyor.
Ermeni basınında ve Azerbaycan matbuatında neşredilen, “Suriye'de savaşan cihatçı teröristlerin, Ermeni ordusu ile savaşmak için Dağlık Karabağ bölgesine intikaline" dair asılsız haberlere ne olur ne olmaz endişesi ile yaklaşan Ruslar’ın, cihatçı teröristlerin bölgeye yayılabileceği ihtimaline karşı, askeri istihbaratçı ve Özel Kuvvetler Komutanı Sergey Melikov’u bölgenin denetim altına alınması görevi ile gönderdiği düşünülebilir.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
Twitter'da bizi takip edin: @oc32oc39 , @dikgazete
Seçilmiş Kaynakça
https://www.dissernet.org/expertise/vasilyevva2001.htm
https://www.adalet.az/mobil/143374
https://biography.omicsonline.org/russian-federation/kazanorgsintez/artem-a-zdunov-116821
https://www.riadagestan.com/mobile/news_en/politics/artem_zdunov_summarizes_first_day_of_russian_investment_forum_in_sochi/
https://prav.tatarstan.ru/eng/index.htm/news/345377.htm
https://iz.ru/1069687/2020-10-05/putin-naznachil-melikova-vrio-glavy-dagestana
https://council.gov.ru/en/structure/persons/1479/
https://www.pabsec.org/vice-president.asp?id=27&hl=tr
https://www.google.com/amp/s/www.rferl.org/amp/caucasus-report-melikov-envoy/25383584.html