İbrahim Kalın MİT’de kimleri tasfiye etti ve Rusya Politikasının parametreleri nelerdir?
Özellikle MİT’in sinyalizasyon istihbaratı konusunda modern yapıya kavuşmasında bir önceki başkan Dr. Hakan Fidan’ın önemli katkıları oldu. Dışişleri Bakanlığına atanmadan önce 9 Şubat 2023’te kuruluşu tamamlanan Milli İstihbarat Akademisinin temelinde onun da harcı var.
Bununla birlikte Akademinin 6 Ocak 2024’de faaliyete geçmesi, Fidan sonrası KALE’nin komutasına getirilen Prof. Dr. İbrahim Kalın'a nasip oldu.
MİT'in 97. yıldönümünde kurulan bu yeni akademinin, Türkiye'nin istihbarat alanında yetiştireceği uzmanların eğitim ve gelişimine katkı sağlaması bekleniyor.
Milli İstihbarat Akademisinin başına da doktorasını ABD’deki George Mason üniversitesinden almış ve Türkçe, İngilizce ve Arapça olmak üzere üç dilde yayımlanan kitapları bulunan Prof. Dr. Talha Köse getirildi.
Medyada, doğum yeri ve doğum tarihine rastlayamadım. Hayat hikayesi 2000 yılında Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde lisansını alması ile başlatılıyor. Muhtemelen Malatyalı. Malatya ekibinin çıkardığı Kriter dergisinde yazıları var.
Alevilerin CHP ile yollarını ayırması onun projesi!..
CHP kongresinde Kemal Kılıçdaroglu’nun genel başkanlığa vedası ile birlikte aşırı sola mesafeli Alevi camiasının CHP ile yol ayrımına gelmesi onun eseri. Çünkü Alevi camiasını çok yakından tanıyor ve Türkiye'de Alevi kimliği konulu akademik bir saha çalışması bulunuyor. Uluslararası ilişkiler, çatışma çözümleri, barış inşası, Türk siyaseti, etnik ve mezhepsel kimlikler, radikalleşme gibi konularda geniş bir yelpazede çalışmalar yürüttüğünden bu konudaki bir yönlendirme, onun için zor olmamıştır.
MİT ve SETA el ele…
Gelecek Partisi Genel Başkanı ve eski Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun: “yeni kabinenin oluşmasında bizim rolümüz var” sözü, aslında birçok şeyi anlatıyor. Çünkü MİT Başkanlığına getirilen Kalın, kendisinin eski çalışma ekibinden ve SETA’da halef selefler. Sadece bu mu? Fazlası da var. Milli İstihbarat Akademisinin Başkanı Prof. Dr. Talha Köse de; SETA Vakfı'nın Ankara, İstanbul ve Washington D.C. bürolarında araştırma koordinatörü, dış politika ve güvenlik araştırmacısı olarak çalışmış.
Tüm bunlar göz önünde bulundurulursa Milli İstihbarat Akademisinin küresel ve bölgesel gelişmeleri Amerikan ekolü perspektifinden okumaya devam edeceği söylenebilir. Dolayısıyla analizler, strateji ve politikalar ona göre olacaktır. SETA yaşadı. Nasıl olsa eski başkanlarının biri MİT’in patronu diğeri İstihbarat Akademisini çekip çeviriyor. Bir başkası da Erdoğan'ın yurtdışı gezilerinin müdavimi.
Bunun yansıması, daha çok SETA patentli uzmanın televizyon kanallarında boy göstermesi. Zaten bir başka SETA’cı, Cumhurbaşkanlığı Güvenlik ve Dış Politikalar Kurulu üyesi Burhaneddin Duran, Cumhurbaskanı Erdoğan'ın bütün dış gezilerinde uçağındaki demirbaş gazetecilerden.
Burhaneddin Duran’ın kariyeri de bir hayli ilginç.
Tıpkı Milli İstihbarat Akademisi Başkanı Talha Köse gibi Washington’daki George Mason Üniversitesi’ne yolu düşenlerden. 2009’a kadar memleketinde, Sakarya Üniversitesi’nde öğretim üyesi iken 2010 yılında Washington’daki George Mason Üniversitesi’ne davet ediliyor.
Ayrıca SETA’nın MİT’in araştırma projelerine tahsis edeceği ödenekten aslan payını alması şeklinde olacaktır. Birilerini anaları kadir gecesinde doğurmuş. Zenginin malı züğürdün çenesini yorarmış. Lakin kıskananlar çatır çatır çatlasa yeridir.
Neden MİT Başkanı İbrahim Kalın oldu?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Dışişleri Bakanı olarak Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan'ı atamasının ardından Cumhurbaşkanlığı Dış ve Güvenlik Politikası Başdanışmanı İbrahim Kalın'ın MİT Başkanlığına getirmesi, yeni süreç istihbarat politikalarında değişiklik biçiminde çözümlenmişti.
Prof. Dr. İbrahim Kalın, Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı makamına ilk seçildiği 2014 senesinden bu yana, yanından ayırmadığı az sayıda danışmanlarındandı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fidan'ın yerine Milli İstihbarat Teşkilatı'nın başına İbrahim Kalın'ı getirerek, Fidan’ın gizli servis üzerinde etkili olmasını engelledi yorumları yapılmıştı.
Kalın, Erdoğan’ın 2002’den bu yana süren başbakanlığı ve cumhurbaşkanlığı dönemlerinde MİT’in başına kurum dışından atanan ikinci sivil yetkiliydi. Atlantik ve Avrasya dengesini gözetebilecek ve bu süreci yönetebilecek tecrübeli bir isim.
MİT Başkanlığı açıklanır açıklanmaz İngiliz dış istihbarat servisinin yarı resmi medyası BBC’de Kalın’ın, FETÖ’nün resmi yayın organı olan ve 2016 senesinde kapatılan Gülen yapılanmasına ait Today’s Zaman gazetesinde köşe yazarlığı yaptığı vurgusu, nasıl anlaşılmalı bilemiyorum?
Bu, muhtemelen Kalın’a duyulan tepkinin ifadesi. İstihbarat diplomasisinin Londra eksenli değil de Washington eksenli yürüyeceğinin MI-6 tarafından tescili gibi bir durum söz konusu gibi anlaşılabilir.
Amerikalılar memnun lakin endişeli!..
Önemli konuların çözümlenmesinde zaman zaman Erdoğan’ın özel temsilcisi olarak temaslarda bulunan Kalın, MİT Başkanı olmadan önceki son dönemde ABD ile ilişkilerin yürütülmesinde alternatif kanal olarak öne çıktı. Hiç şüphesiz ABD de bulunduğu dönemdeki bağlantıları nedeniyle Kalın, son dönemde İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya girmesi süreçlerinde en aktif rolü oynayan Türk bürokrattı.
Her iki ülkeyle temaslarda bulunan ve Haziran 2022’de kurulan ortak daimi mekanizma toplantılarında Türk heyetine başkanlık eden İbrahim Kalın, bu süreçlerdeki rolüyle adından söz ettiren yetkililerdendi. Birçok uluslararası gözlemci ve yabancı diplomat, bu performansıyla Kalın’ın dışişleri bakanı olarak atanmasına kesin gözüyle bakıyorlardı. Ama olmadı; evdeki pazarlık çarşıya uymadı. Müesses nizam, onu MİT Başkanı yaptı.
Ruslar, İbrahim Kalın’ı yakından gözlemliyor!..
Daha evvel yazmıştım. Rus medyasının Kalın’la ilgi görevlendirme haberinde “Пресс-секретарь Эрдогана назначен на пост главы турецкой разведки / Erdoğan'ın basın sekreteri, Türk istihbaratının başına atandı” başlığını kullanması dikkatimi çekmişti.
Sanki gizliden gizliye bir itibarsızlaştırma var gibi geldi. Muhtemelen Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov’un, Rusya Dış İstihbarat Servisi Başkanı Sergey Yevgenyeviç Narışkin’in yerine atanması gibi düşündüler; belki o nedenle, anlamsız veya isabetsiz buldular. Bilmedikleri Ankara’da ve Moskova'da işlerin başka türlü yürüdüğü? Bu Borsch Çorbası içenlerle kelle paça veya bol sarımsak ve sirkeli işkembe çorbası içenlerin farkı.
Kalın, son yıllarda Türkiye'nin dış politika gündemini şekillendiren birçok diplomatik çabaya öncülük etti. Kalın, ateşkes anlaşmaları yapmak ve barış görüşmelerini başlatmak için Rusya, ABD ve İran gibi büyük güçlerle koordinasyon sağlayarak bu sürecin merkezinde yer aldı.
Örneğin, 2020'de Rusya ile İdlib ateşkes anlaşmasını sürdürme çabası, Türkiye'nin bölgedeki diplomatik stratejilerinin şekillenmesinde ve yürütülmesinde aktif rolünü göstermiştir.
İnsan hakları ve göçmenlik konularındaki anlaşmazlıklar da dahil olmak üzere çok sayıda zorluğa rağmen Kalın, AB ile diyaloğun ön saflarında bulundu.
Dikkate değer katkılarından biri, Avrupa'ya göçmen akışını kontrol etmeyi amaçlayan Türkiye-AB mülteci anlaşmasının müzakere edilmesine yardım ettiği 2015-2016 mülteci krizi sırasında oldu. Bu müzakerelerdeki proaktif rolü ve Türkiye'nin AB üyeliğini savunması, Türkiye'nin Avrupa'ya katılımına yönelik dış politika yaklaşımını önemli ölçüde şekillendirmiştir.
Kalın, MİT’de hangi kadroları kimleri tasfiye ediyor?
Milli İstihbarat Teşkilatında dönemsel tasfiyeler hep olageldi. 1960 askeri darbesi, 12 Mart 1971 askeri muhtırası, 12 Eylül 1980 askeri darbelerinde bazı MİT personeli, kurum dışına çıkarılmıştır. “Hiram Abas gibi isimler de tasfiye edildi” yorumları yapanlar var. Yakın tarihte iki büyük tasfiyenin ilk dalgası Ergenekon ve Balyoz davaları süreçlerinde yaşandı. İkinci dalga ise 15 Temmuz darbe kalkışması sonrası geldi.
Üçüncü bir tasfiye dalgasının kamuoyunun dikkatinden uzak olmasına özel ihtimam gösteriliyor. Hassaten önceki başkan Fidan döneminde, yolu teşkilat ile kesişen bazı genç personelin başka kurumlarda görevlendirilerek teşkilattan uzaklaştırıldığı iddia ediliyor.
“Kurtlukta düşeni yemek kanundur” denilir, iyi ki kurt falan değiliz. Ama Kalın'ın, Kale’de kontrolü ele alırken Hakan Fidan döneminin bazı muhalif isimlerinden destek gördüğü, sonrasında ise destek verenlerle yolunu ayırdığı söylentisi mevcut.
Asıl şok etkisi bırakan kulis haber ise teşkilatın ağır abilerinden 2018’de Stratejik İstihbarat Müsteşar Yardımcısı Sabahattin Asal ile bir zamanlar teşkilatta Özel Faaliyetler sorumlusu İngilizce ve Arapça bilen emekli albay Kemal Eskintan’ın, İbrahim Kalın’ın MİT Başkanı olmasından sonra devre dışı kaldıkları şeklinde.
Hakan Fidan’ın yakın çalışma arkadaşlarından Ahmet Cemalettin Çelik’in Dışişlerine geçme teklifine sıcak bakmadığı ve teşkilatta kalmayı tercih ettiği söyleniyor.
Bir başka husus da Milli İstihbarat Akademisi Başkanı ile ilgili. Ne derece doğru olduğunu bilmiyorum ama Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Prof. Dr. Fahrettin Altun ile Prof. Dr. Talha Köse’nin yakın arkadaş oldukları ve Köse’nin istihbarat akademisinin başına Fahrettin Altun’un referans ve önerisi ile geldiği iddia ediliyor.
MİT Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kalın’ın kendi ekibini kurmak istediği ve bu nedenle Köse’nin akademi başkanlığına itirazını bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan’a ilettiği, Erdoğan'ın Kalın’ı sakinleştirdiği ve ikna ettiği de kulis bilgisi.
Yaşayan birkaç MİT başkanı, eski başkan yardımcıları ve bir kaç daire başkanından oluşan bir heyetin, Cumhurbaşkanı Erdoğan'la bu hafta içinde görüşecekleri de konuşuluyor. Gündem belli; teşkilatta yaşananlar.
MİT Başkanı Prof. Dr. İbrahim Kalın'ın kitapları halen bana ulaştırılmadı. İhmali olanları Başkana havale ediyorum.
Bir rica: MİT, şu “Teşkilat” dizisine bir el atsın. Adamlar konu bulamıyor.