FB Kulüp Başkanı mı, iş insanı mı, ABD–Türk vatandaşı mı? Kim bu Steven Sadettin Saran?
Uğur Mumcu yaşasaydı, “Tarikat–Siyaset–Ticaret” kitabına mutlaka "Spor" başlığını da eklerdi. Bu eserinde tarikatların siyasetle ve ticaretle nasıl iç içe geçtiğini belgeleriyle ortaya koyan Mumcu, günümüzde özellikle futbol üzerinden şekillenen yeni ilişki ağlarını görmezden gelmezdi.
Bugün futbol; kulüp yönetimleri, sponsorluklar ve bahis ekonomisi ile birlikte artık sadece bir spor alanı değil, siyaset, ticaret ve hatta dini cemaatlerle kesişen çok katmanlı bir güç sahasına dönüşmüş durumda.
Yasa dışı bahis başta olmak üzere bu alanın yarattığı büyük para trafiği, futbolu hem denetimsiz hem de manipülasyona açık hale getiriyor. Büyük ihtimalle Mumcu, spor sayfalarının arkasındaki bu karanlık ilişkileri deşer; futbol, bahis ve güç odakları arasındaki bağları kamuoyunun önüne koyardı.
Sadettin Saran; Ela Rümeysa Cebeci için “yaktı beni” der mi?
İş insanı ve Fenerbahçe Spor Kulübü Başkanı Sadettin Saran’ın İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından yürütülen uyuşturucu soruşturması kapsamında şüpheli sıfatıyla ifadesinin alındığı biliniyor. Soruşturma çerçevesinde Saran hakkında “uyuşturucu madde temin etmek”, “uyuşturucu madde kullanmak” ve “uyuşturucu kullanılmasına imkân sağlamak” suçlamaları yöneltilmişti. Evinde arama yapıldıktan sonra ifadesi alınan Saran, yurt dışı çıkış yasağı şeklinde adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı.
Söz konusu soruşturma, daha önce Habertürk Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Akif Ersoy’un yanı sıra medya, sanat ve spor dünyasından bazı isimlerin gözaltına alınmasıyla kamuoyunun gündemine gelmişti. Saran’ın, aynı dosya kapsamında tutuklanan Ela Rümeysa Cebeci ile yazışmalarının ortaya çıktığı iddia edilirken, ifadesinin de bu iddialar çerçevesinde alındığı belirtildi.
Amerikalı anne ile Kırıkkale Keskinli babanın çocuğu…
Steven Sadettin Saran, 30 Ağustos 1964 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri’nin Denver kentinde, Amerikalı bir anne ile Türk bir babanın oğlu olarak dünyaya geldi. Dört erkek kardeşin en büyüğüdür. Annesi ABD vatandaşı Geraldine Williams Saran, babası ise 12 Nisan 1935 doğumlu, Kırıkkale’nin Keskin ilçesi nüfusuna kayıtlı Özbek Saran’dır.
Özbek Saran ve Amerikalı eşi Geraldine Williams Saran…
Steven Sadettin Saran annesi ile babasının evlenme hikayesini şöyle anlatır; “Annem (Geraldine Saran) Kentucky’li. Babam (Özbek Saran) Kırıkkaleli. Babam Darüşşafaka’dan mezun olup ABD’ye devlet bursuyla gitmiş. Orada annemle tanışıp evlenmişler. Annem mükemmel bir kadın. Yoksul bir aileden gelmesine rağmen 1960’larda ABD’de üniversite bitirmiş, master yapmış hem de birincilikle. Babam ise petrol mühendisliği ve kimya mühendisliği okumuş. ABD’de bir süre çalışmış. Sonra Türkiye’ye dönüp memur olmuş. Tekel Genel Müdürlüğü’ne kadar yükselip emekli oldu."
Sadettin Saran 6 yaşındayken söylenen şu söz beynine kazındı: “Annen Geraldine Williams Hıristiyan. Hıristiyanlar cennete gitmiyor.” Saran’ın yanıtı şu oldu: “Annem nereye gidiyorsa ben de oraya gitmek isterim.” Saran, bu öyküyü “İçindeki Dağı Aş” kitabında anlattı.
Özbek Saran İlk, orta ve lise öğrenimini Darüşşafaka Lisesi’nde, yüksek öğrenimini ABD Colorado School Of Mines’da Petrol Yüksek Mühendisliği dalında, lisans üstü öğrenimini ise Denver Üniversitesinde Kimya Mühendisliği (MS Chemical Eng.)dalında tamamladı.
Öğrenimini sürdürürken Amerika’da Wyoming New Mexico, Colorado, Arizona, Utah eyaletlerinin petrol sahalarında çalıştı. Sonraki yıllarda Stearns Roger firmasında matematikçi olarak görev yaptı. Dönemin en büyük termik santrali olan Ambarlı-İstanbul’un 1 ve 2. ünitelerinin mühendislik sözleşmelerini gerçekleştirdi.
Türkiye’de Akdeniz Gübre Sanayi Yönetim Kurulu başkanlığı ve murahhas üyeliği yaptı. Çukurova Şirketleri’nin teknik koordinatörlüğünü ve Mersin’de kurulan Çukurova Plastik A.Ş’nin tam yetkili murahhas üyeliği görevini yürüttü. İstanbul Gübre Sanayi (İGSAŞ) Genel Müdürlüğü ve İstanbul Petrol Rafinerisi (İPRAŞ) Yönetim Kurulu 2. başkanlığını yaptı. Tekel Genel Müdürlüğü ve Gümrük ve Tekel Bakanlığı Müşavirliği yaptı. Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Yönetim Kurulu Üyeliği ve Türkiye Petrol Kurumu 2. başkanlığı görevlerini yürüttü.eşi Geraldine Saran, çocukları Sadettin Saran, Sinan Saran, Sadun Saran ve Kenan Saran ile torunları Sibel, Lal, Aylin, Belis, Elis, Derin, Kaya, Kenan, Siena ve Teo Saran‘ı bırakarak aramızdan ayrıldı.
Anne ve babası 2020 yılında evliliklerinin 60. Yılını kutladılar. Mutlu hikayeden ilk önce babası Özbek Saran, 26 Ocak 2022’de ölmesiyle ayrıldı. Annesi Geraldine Williams Saran, 29.06.2024’te ABD’de öldü ve orada toprağa verildi.
Sadettin Saran ABD’de hangi siyasi çevrelerle görüştü?
Bu suale ek olarak; "ABD başkanlık seçimleri sürecindeki rolü neydi" diye sorulabilir? Popülerliğin, zenginliğin ve başarının peşinden sürüklediği isimlerden biri olan Steven Sadettin Saran, ABD başkanlık seçimleri sürecinde adaylara sağladığı mali destekle, politik ve ekonomik alanda da aktif bir figür olarak öne çıktı.
Saran, 2007 yılında Demokrat Parti'den Hillary Clinton'ın ön seçim kampanyasına bağışta bulundu. 2008 ABD başkanlık seçimleri öncesinde Clinton, John McCain ve Barack Obama ile görüştü. Türk işadamı Sadettin Saran’ın ABD’de McCain’le yaptığı görüşme sırasında salonda bulunan Cumhuriyetçi adayın annesi Roberta McCain, uzun yıllar Antalya Side’deki evlerinde tatillerini geçirdiklerini belirterek, Türkiye’nin büyük bölümünü gezdiklerini söylemişti.
Coğrafya fakir-fukara, garib-gurebanın kaderi!..
Amerikalı bir anne ile 1980’li yıllarda TEKEL Genel Müdürlüğü yapan Türk bir babanın oğlu olan Saran, 30 Ağustos 1964’te ABD’nin Colorado eyaletine bağlı Denver kentinde doğdu. Saran Group Yönetim Kurulu Başkanı olan Sadettin Saran, iki yaşına kadar Amerika’da yaşadı. İlk, orta ve lise eğitimini Türkiye’de tamamladı. Spor bursu kazanarak Kentucky Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümüne girdi. Üniversite eğitiminin ardından Türkiye’ye döndü. Meslek hayatına T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nda başladı. Aynı dönemde Martin Marietta’nın Ankara Ofisinde önce Genel Müdür Yardımcılığı, ardından Genel Müdürlük görevlerini yürüttü.
Sporcu kimliğiyle de tanınan Saran, 1984–1985 yıllarında Türk Millî Yüzme Takımı kaptanlığı yaptı. Bu dönemde 50 metre serbest yüzme branşında Türkiye rekoru kırdı. Ayrıca Master Cumhuriyet Şampiyonası’nda 50 metre serbest ve 50 metre kelebek dallarında Türkiye rekorlarına imza attı.
Sadettin Saran’ın uluslararası şirketlerle çalışma dönemi ne söylüyor?
İş hayatı, spor kariyeri kadar hareketli ve çok katmanlı bir seyir izledi. Sadettin Saran’ın profesyonel geçmişinde öne çıkan başlıklardan biri, küresel savunma ve havacılık sanayiinin önemli aktörlerinden Lockheed Martin ile yürüttüğü kurumsal çalışmalardır. Lockheed Corporation ile Martin Marietta’nın birleşmesiyle 1995 yılında oluşan şirket; merkezi ABD’nin Maryland eyaletindeki Bethesda kentinde bulunan ve 56 ülkede faaliyet gösteren çok uluslu bir yapı olarak biliniyor.
Sadettin Saran, 1991–1995 yılları arasında Martin Marietta’nın, günümüzdeki adıyla Lockheed Martin’in Ankara temsilciliği görevini üstlendi. Bu pozisyon, şirketin Türkiye’deki kurumsal temaslarının ve teknik–ticari ilişkilerinin yürütülmesini kapsadı. Görev alanı, savunma sanayii, kamu kurumları ve uluslararası iş ilişkileri çerçevesinde şekillendi.
Lockheed Martin, ABD savunma sanayii içinde merkezi bir konuma sahip bulunuyor. Şirket, özellikle beşinci nesil F-35 savaş uçağı projesiyle uluslararası ölçekte bilinirlik kazandı. Gelir büyüklüğü açısından değerlendirildiğinde, dünya genelinde savunma sanayiinin en büyük yüklenicileri arasında yer alıyor. 2005 yılı itibarıyla şirket gelirlerinin büyük bölümü; ABD Savunma Bakanlığı, ABD federal kurumları ve yabancı askerî kuruluşlardan sağlandı.
Bu çerçevede Sadettin Saran’ın iş yaşamı; spor, mühendislik ve yöneticilik deneyiminin yanı sıra, küresel ölçekte faaliyet gösteren çok uluslu şirketlerle yürütülen profesyonel ve kurumsal çalışmalarla şekillendi.
Saran’ın dini, etik ve politik görüşleri…
Müslüman Türk bir baba ile Hristiyan bir annenin çocuğu. Küçükken, Hristiyan olduğu için cennete gidemeyeceği söylendiğinde, “Annem nereye giderse ben de oraya giderim” diyebilen bir zihniyet. İngilizcenin yanı sıra İspanyolca ve orta düzeyde Almanca bilen Sadettin Saran, kendisini Atatürkçü olarak tanımlıyor. Bu tanımlama, kamuoyunda zaman zaman “Hangi Atatürk, nasıl bir Atatürkçülük?” sorularını da beraberinde getiriyor.
“İstanbul Sözleşmesi”ni destekledi…
Saran, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılmasını yanlış bulduğunu belirterek, “Kadınlarımızın yegâne güvencesi olan İstanbul Sözleşmesi’ne dokunulmasını istemiyorum” ifadesini kullanmıştı. Ancak bu çıkış, kamuoyunda Saran’ın geçmişte toplumsal ve siyasal meseleler karşısındaki sınırlı görünürlüğü ve görece sessizliği ile birlikte değerlendirildi.
Eşcinsellerden nefret edilmesini istemiyor!..
Benzer şekilde, eşcinsellere yönelik nefret söylemlerinin medeni bir toplumda yeri olmadığını dile getiren Saran’ın bu açıklamaları da tartışma konusu oldu. Eleştiriler, söz konusu beyanların ilkesel ve süreklilik arz eden bir duruştan ziyade, dönemin koşullarına bağlı bir söylem olarak algılanabileceği yönünde yoğunlaştı.
Milliyetçi ama solcu değil…
Saran, bir başka konuşmasında Türkiye’deki terör sorununun hoşgörü ile çözülebileceğini savunduğunu ifade etti. Aynı konuşmada, milliyetçi bir ortamda büyüdüğünü ve sol eğilimli biri olmadığını da dile getirdi.
AK Partili Milletvekili adayına oy istemişti…
Bununla birlikte 2023 milletvekili seçimlerinde Sadettin Saran, sosyal medya hesabından AK Parti Kırıkkale 2. sıra milletvekili adayı Ergün Tekin ile birlikte çekilmiş bir fotoğrafını paylaşarak Tekin’e açık destek vermişti. Bu durum, ne basit bir tesadüf ne de yalnızca babasının doğduğu yer olması nedeniyle gösterilmiş bir hemşehrilik gayretiydi. Zira destek verdiği aday, bir dönem Türkiye Futbol Federasyonu Yönetim Kurulu Üyeliği ile Tesisler Komitesi Başkanlığı görevlerinde bulunmuştu. Ancak Sadettin Saran’ın bu desteği sonuç vermedi; Ergün Tekin milletvekili seçilemedi.
“Saran Holding” deyip geçmeyin!..
1990’lardan itibaren özellikle medya ve yayıncılık alanında büyüyen grup, zamanla hizmet sektörü, dijital platformlar, enerji ve havacılığı da kapsayan sekiz ana faaliyet alanına yayılan çok sektörlü bir yapıya dönüştü. Faaliyetleri yalnızca Türkiye ile sınırlı kalmayan holding, küresel piyasalarda da varlık göstermeyi hedefleyen, uluslararası ölçekte konumlanan bir profil çiziyor.
Otuzdan fazla şirketi ve üç bini aşkın çalışanıyla faaliyet yürüten Saran Holding, kendisini “dinamik ve büyüyen” bir organizasyon olarak tanımlıyor. Ancak holdingin medya, spor yayın hakları ve tedarik zinciri içindeki konumu; ekonomi, siyaset ve medya arasındaki kesişim alanlarında nasıl bir etki yarattığı sorusunu da beraberinde getiriyor. Bu nedenle Saran Holding, yalnızca bir ticari yapı olarak değil, oluşturduğu etki alanı ve güç ilişkileri üzerinden de dikkatle okunması gereken bir aktör olarak öne çıkıyor.
Bahis Operasyonu, Saran ve Ali Koç’un çıkışı…
Türkiye genelinde yürütülen yasa dışı bahis operasyonlarında, yurt dışı merkezli bahis sitelerinin Türkiye’deki organizasyon ağları deşifre edildi. Emniyet ve savcılık birimlerinin MASAK raporlarıyla desteklediği soruşturmalar kapsamında; bahis panellerini yöneten isimler, para trafiğini sağlayan aracılar ve finansal akışlar tespit edildi. Banka hesapları, kripto cüzdanlar ve elektronik para sistemleri üzerinden dönen milyonlarca liralık işlem kayıt altına alındı. Eş zamanlı operasyonlarla çok sayıda şüpheli gözaltına alındı, bir kısmı tutuklandı; yüksek meblağlı mal varlıklarına el konuldu, yasa dışı bahis siteleri ve dijital altyapıları erişime kapatıldı.
Bu süreçte, yasa dışı bahis operasyonları ile uyuşturucu soruşturmalarının kamuoyunun gündemine eş zamanlı yansıması dikkat çekti. Bazı bahis operasyonlarında sentetik uyuşturucu maddelerin ele geçirilmesi, suç ekonomisinin farklı alanlarının aynı finansal ve dijital ağlar üzerinden kesişebildiği yönündeki değerlendirmeleri güçlendirdi. Ancak resmi makamlar, bu iki suç başlığı arasında doğrudan bir örgütsel bağ kurulduğuna dair net bir tespiti kamuoyuyla paylaşmış değil.
Tartışmaların spor ayağında ise Sadettin Saran ve Saran Holding öne çıktı. Medya, havacılık, internet yayıncılığı ve şans oyunları gibi alanlarda faaliyet gösteren holding bünyesindeki Tuttur.com, Saran’ın Fenerbahçe Kulübü başkanlığı adaylığı sürecinde eleştirilerin merkezinde yer aldı. Bu noktada Fenerbahçe Başkanı Ali Koç’un kamuoyuna açık konuşmaları belirleyici oldu.
Ali Koç, yaptığı açıklamalarda Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) ve FIFA talimatlarına açık biçimde atıfta bulunarak, bahis sektöründe faaliyeti bulunan kişi ve kurumların “futbol ailesi” içinde yer alamayacağını vurguladı. Koç’a göre bu durum, kişisel bir tercih ya da siyasi bir tutum değil; ulusal ve uluslararası futbol mevzuatının doğrudan bir sonucuydu. Bu nedenle Sadettin Saran’ın Fenerbahçe Kulübü başkanlığı için aday olabilmesinin ön koşulu olarak, bahis şirketindeki hisselerini devretmesi gerektiğini savundu.
Ali Koç’un bu çıkışı, bahis tartışmasını yalnızca hukuki bir çerçevede değil, etik ve kurumsal meşruiyet ekseninde de gündeme taşıdı. Böylece konu, yasa dışı bahis operasyonlarıyla şekillenen genel suçla mücadele iklimi içinde; spor yönetimi, sermaye ilişkileri ve kamu algısının kesiştiği daha geniş bir tartışma alanına evrildi.
Spor ve siyaset denkleminde Ali Koç–Bahçeli görüşmesi ve Saran ile ilgili iddialar…
Evrende rastlantıya yer yok. Özellikle siyaset ve spor camiasında hiç bir görüşme, buluşma, ziyaret, temas tesadüf olarak açıklanamaz.
19 Ağustos 2024 Pazartesi günü, FB Kulüp Başkanı Ali Y. Koç ve Başkan Vekili Erol Bilecik, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’yi MHP genel merkez binasında ziyaret etmişti. Ali Koç’un MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli ile görüşmesi, yasa dışı bahis ve ardından gelen yüksek profilli soruşturmaların kamuoyunda yoğun biçimde tartışılmaya başlanmasından önce gerçekleşmişti.
Bu nedenle söz konusu buluşmanın, Sadettin Saran hakkında gündeme gelen iddialar ya da yürütülen adli süreçlerle doğrudan ilişkili olduğuna dair doğrulanmış bir bilgi bulunmuyor. Ancak görüşmenin zamanlaması, Fenerbahçe başkanlığı tartışmalarının sürdüğü ve Sadettin Saran’ın hem iş dünyasındaki faaliyetleri hem de geçmişte AK Parti’li bir milletvekili adayına verdiği açık destek nedeniyle kamuoyunda daha görünür olduğu bir döneme denk gelmesi açısından dikkat çekiciydi. Saran’ın bu siyasi desteği, onun siyasetten tamamen bağımsız bir iş insanı profili çizmediğini ortaya koyan somut bir örnek olarak kayda geçmişti.
Ali Koç’un daha sonra yaptığı ve TFF ile FIFA mevzuatına dayanan bahis vurgulu açıklamalar ise, siyasi değil kurumsal ve hukuki bir çerçeve içinde değerlendirilmelidir. Koç, bu çıkışında herhangi bir isim hedef almaktan ziyade, futbol yönetiminde uyulması gereken kurallara dikkat çekmişti.
Ali Koç, Fenerbahçe'deki başkanlık yarışında MHP ve Ülkü Ocakları’ndan gelen destek açıklamasına yanıt verdi. Koç, “Benim MHP ile yakınlığım bilinen bir şey. Gönül bağım var. Bizim camiamızda böyle şeyler pek hoş karşılanmaz. Bu konuda çok mesaj aldım” demişti.
Özetle; Ali Koç–Devlet Bahçeli görüşmesi ile Sadettin Saran hakkındaki iddialar arasında nedensel bir bağ kurmak mümkün değildir. Buna karşın, spor, siyaset ve sermaye ilişkilerinin aynı zaman diliminde kesişmesi, Fenerbahçe eksenli tartışmaların neden bu denli geniş bir alana yayıldığını açıklayan önemli bir bağlam sunmaktadır.
Lütfen bu yazımı bir önceki “Narkotrafik / uyuşturucu operasyonunun siyasi adresi var mı?” başlıklı yazımla birllite okuyun. Ne demiştim en sonunda; “Bu ve benzeri operasyonlar, hukuk devletinin refleksi olarak okunmalıdır. İrancı görünümlü Amerikancı kadroların sadece bürokrasiden değil; siyasetten, medyadan ve iş dünyasından da tasfiye edildiği bir sürece işaret etmektedir. İngiliz ekolü bu işin neresindedir? Devlet, “temizlik imandandır” düsturuyla hareket ettiğini bir kez daha cümle âleme ilan etmiştir.”
O hâlde soruyu açıkça sormak gerekir: kokocu/grupçu spikerlere yönelik başlatılan bu operasyonun arkasında belirli bir siyasi irade var mı, yoksa süreç tamamen yargısal reflekslerle mi yürütülüyor? Asıl mesele ise AK Parti ile MHP arasında bu operasyon özelinde bir gerilim mi yaşandığı, yoksa tarafların sessiz bir uzlaşı içinde mi hareket ettiğidir. Zira ortaya çıkan tablo, rastlantısal bir adli süreçten ziyade, iktidar bloğu içindeki denge arayışlarını ve sınır çizme çabasını akla getirmektedir.
.
Ömür Çelikdönmez, dikGAZETE.com
омюр челикдёнмез, Дикгазете
Seçilmiş Kaynakça
https://www.spokeo.com/Geraldine-Saran
https://saran.com.tr/hakkimizda/hakkimizda/
https://x.com/i/status/1140237256730562561
https://x.com/i/status/1443085587091705856
https://www.lockheedmartin.com/en-us/index.html
https://www.bbc.com/turkce/articles/c741r31z4g3o
https://www.mansetgazetesi.net/sarandan-tekine-destek
https://www.patronlardunyasi.com/abdde-cok-dayak-yedim
https://www.lockheedmartin.com/en-us/news/features/history.html
https://haber.sol.org.tr/haber/ali-koc-mhp-ile-gonul-bagim-var-401246
https://www.darussafaka.org/bagis/ozbek-saran-anisina-bagis-kampanyasi
https://www.internethaber.com/mccainin-turkiye-baglantisi-138015h.htm
https://m.sabah.com.tr/galeri/ekonomi/saadettin_saranin_cok_renkli_yasami
https://www.instagram.com/p/CrjOIdYo1nK/?igsh=MTB4cDZoczRvazkwdw
https://www.dw.com/tr/fenerbahçenin-yeni-başkanı-sadettin-saran-kim/a-74088972